قرآن در سوره «ابراهيم» هدف از بعثت و نزول قرآن را خارج ساختن مردم از ظلمت ها دانسته و مى فرمايد: «اين كتابى است كه بر تو نازل كرديم تا مردم را از تاريكى ها به سوى روشنايى به فرمان پروردگارشان در آورى ...». طبق این آیه هدف از بعثت و نزول قرآن، خارج كردن انسان ها از اين همه تاريكى ها و حركت به سوى نور توحيد و تقوا و عدل و داد و اُخُوت و برادرى است. از اين كه واژه «ظلمات» به صيغه جمع و «نور» به صيغه مفرد آمده می فهميم كه طرق انحرافى بيش از يك راه و طريق توحيد منحصر به يك راه است.

در چهار آیه از قرآن، یعنی  آیات 2 سوره جمعه؛ 164 سوره آل عمران و 129 و 151 سوره بقره، این دو کلمه ذکر شده است که در سه مورد آن «تزكيه» بر «تعليم» پيشى گرفته است، چرا که يكى از اهداف اصلى بعثت پيامبر اسلام(ص) تزكيه نفوس و تربيت انسانها و پرورش اخلاق حسنه بوده است، هرچند در عمل «تعليم» مقدّم بر آن مى باشد.
 

تقیه انواعى دارد؛ «تقیه خوفى»، طبق آیه 39 سوره احزاب، در مورد دعوت انبیاء و ابلاغ رسالت، منتفى است. ولى«تقیه تحبیبى» یعنی کتمان عقیده براى جلب محبت دیگران و«تقیه پوششى» یعنی کتمان نقشه ها و مقدمات براى رسیدن به هدف، در زندگى انبیاء، مخصوصاً پیامبر اسلام(ص) وجود داشته است؛ مثلا حضرت ابراهیم(ع) مقصودش را از ماندن در شهر، مکتوم داشت تا در یک فرصت مناسب بتها را نابود کند. و یا«مؤمن آل فرعون»، که براى حفظ حضرت موسى(ع) ایمان خود را مکتوم مى داشت.

اعمال کفار با اهداف مادی انجام می شود؛ لذا غالبا در همین دنیا جزای اعمال نیک خود را می بینند. این نیت و هدف است که به عمل شکل و محتوا مى دهد .اگر برنامه  و هدف سالم باشد، خود عمل نیز چنین خواهد بود، ولى اگر برترین اعمال را با انگیزه اى پست و هدفى بى ارزش انجام دهیم، آن عمل به کلّى مسخ و بى محتوا مى شود.

امتیازات نهضت عاشورا که در دیگر حوادث تاریخی یا وجود نداشته و یا به این اندازه پر رنگ نبوده و یا همه این امتیازات را یک جا در خود جاى نداده است، از این قرار است:

1. اهداف و انگیزه هاى خالص الهى؛ 2. کشته شدن حجّت خدا توسّط مردمى به ظاهر مسلمان؛ 3. یاران همراه امام(ع) افرادى مؤمن، وفادار، فداکار و پاکباخته بوده اند. 4. ذلّت ناپذیرى عاشوراییان؛ 5. مظلومیّت، در ابعاد مختلف؛ 6. از دیگر امتیازات این حماسه بزرگ، قدرت تأثیرگذارى آن در افکار عمومى مسلمانان، بلکه آزادمردان جهان در طول تاریخ است.

«کارهاى خداوند هدف دارد؛ زیرا خداوند حکیم است و حکیم بدون هدف کارى انجام نمى دهد»، زیرا اگر بدون هدف کارى صورت پذیرد چه دلیلى دارد که این کار بخصوص انجام شده و مشابه آن صورت نگرفته است؟ بنابراین، هر کارى انجام مى شود هدفى در پى آن است. ولى بین اهداف خداوند و انسانها تفاوت وجود دارد. انسانها با انجام کارهاى مختلف درصدد جبران کاستى ها و برطرف کردن نیازهاى خویشند، امّا هدف خداوند از کارها این مطلب نیست، چرا که او بى نیاز است، بلکه هدف او به بندگانش بر مى گردد و مى خواهد فیضش را شامل حال آنان کند.