آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

عمادالدین حسن بن علی بن محمد بن علی بن حسن طبری، یا طبرسی مازندرانی معروف به عمادالدین طبری (م بعد از 698 ق) یکی از برجسته ترین دانشمندان شیعه در زمینه فقه، حدیث، تاریخ و کلام در قرن هفتم هجری بود. او ظاهراً در طبرستان متولد شده و ابتدا در آنجا و سپس در ری رشد یافت. وی به شهرهای مختلف جهان اسلام مثل ری، قم، اصفهان و نجف سفر کرده و با شخصیت‌های مختلفی مثل خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی در ارتباط بوده است.

عمادالدین حسن بن علی بن محمد بن علی بن حسن طبری یا طبرسی مازندرانی معروف به عمادالدین طبری (م بعد از 698 ق) یکی از برجسته ترین دانشمندان شیعه در زمینه فقه، حدیث، تاریخ و کلام در قرن هفتم هجری بود. او ظاهراً در طبرستان متولد شده و ابتدا در آنجا و سپس در ری رشد یافت. البته اطلاع دقیقی از زندگی او در دست نیست، اما آنچه مسلّم است وی به شهرهای مختلف جهان اسلام مثل ری، قم، اصفهان و نجف سفر کرده است.

او با شخصیت‌های مختلفی مثل خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی در ارتباط بوده است. او با والیانِ حکومت مغول (هولاکوخان) در شهرهای مختلف رابطه خوبی داشت به ویژه بهاءالدین محمد بن محمد جوینی، صاحب دیوان اصفهان که طبری را به اصفهان دعوت کرد و او نیز کتاب هایی را برای بهاءالدین تالیف نمود. در حضور کوتاه مدت وی در اصفهان، بسیاری از دانشمندان برای بهره بردن از دانش وی به خدمت او شتافتند و او فرصت را غنیمت شمرده و به ترویج و تبلیغ عقاید تشیع پرداخت.

اطلاع دقیقی از اساتید و شاگردان طبری در دست نیست و اشخاصی که توسط برخی از محققان به عنوان استاد (مثل ابو علی طوسی) و به عنوان شاگرد (مثل یحیی بن بطریق) برای او ذکر شده است در واقع استاد یا شاگرد عماد الدین ابوجعفر محمد بن علی طبری صاحب کتاب بشاره المصطفی می باشند و این مساله مشتبه شده است.

او کتاب‌های فراوانی (بیش از بیست کتاب) در زمینه فقه و عقاید شیعه تالیف کرده است که همچنان مورد توجه و استفاده علما قرار می گیرد. او از جمله متکلمان دوره مغول است که هم به زبان عربی و هم به زبان فارسی کتاب نوشته است.

کتاب های عمادالدین طبری:

1ـ کامل بهایی که آن را به نام بهاء الدین محمد جوینی وزیر ـ که بسیاری از علمای شیعه مثل خواجه نصیر و محقق حلی بنا به درخواست او کتاب نوشته اند ـ نوشته است البته نام دیگرش کامل السقیفه بوده و کتابی فارسی در زمینه عقاید شیعه می باشد؛ 2ـ العمده فی اصول الدین که با نام معتقد الامامیه به چاپ رسیده است و غیر از کتاب العمده یحیی بن بطریق می باشد؛ 3ـ تحفه الابرار فی اصول الدین درباره اثبات امامت و ولایت علی بن ابی طالب علیه السلام است؛ 4ـ اربعین بهایی که مشتمل بر چهل حدیث در فضائل امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام و برای بهاءالدین محمد جوینی نوشته است؛ 5ـ مناقب الطاهرین (و دلائل المومنین) که باز نوشتی فارسی از کتاب الثاقب فی المناقب نوشته عمادالدین محمد بن علی بن حمزه طوسی(ره) می باشد؛ 6ـ اسرار الامامه که نام دیگرش جوامع الدلائل و الاصول فی امامه آل الرسول صلی الله علیه و آله است. این کتاب را نیز به دستور بهاء الدین محمد جوینی نوشته است؛ 7ـ النقض علی معالم التنزیل تالیف فخر رازی؛ 8ـ معارف الحقایق؛ 9ـ بضاعه الفردوس؛ 10ـ بیان الحقایق؛ 11ـ الکفایه فی الامامه؛ 12ـ المنهج فی فقه العبادات و الادعیه و الآداب الدینیه؛ 13ـ عیون المحاسن؛ 14ـ مناقب الطاهرین فی فضائل اهل البیت المعصومین؛ 15ـ درجات التولی لاولیاء الله و التحلّی بفضائل اهل بیت رسول الله صلی الله علیه وآله؛ 16ـ تنقیح مراتب التبرّی.

بسیاری از تالیفات عماد الدین طبری امروزه نیز منبع مناسبی برای اهل تحقیق درباره حقایق اعتقادی به شمار می رود که راه حق و مستقیم را از راه ضلالت و گمراهی می نمایاند.

البته عمادالدین طبری که به العماد الطبری یا العماد الفقیه مشهور است؛ هم نام ها و مشابه های دیگری نیز دارد که نباید با آنها اشتباه شود.

افراد هم نام عمادالدین طبری:

1ـ پدر مرحوم طبرسی صاحب مجمع البیان که نامش حسن بن علی طبری بود؛ 2ـ عمادالدین کیاهراسی شافعی نویسنده کتاب احکام القرآن؛ 3ـ عمادالدین ابوجعفر طبری نویسنده کتاب بشاره المصطفی.