جسماني و روحاني بودن «معاد»

آيا «معاد» جسمانى است يا روحانى؟

منظور از معاد جسمانى اين است كه علاوه بر روح، جسم نيز در جهان ديگر بازگشت مى كند. جمعى از فلاسفه پيشين تنها به معاد روحانى معتقد بودند و جسم را مَركبى مى دانستند كه تنها در اين جهان با انسان است و بعد از مرگ، روح آن را رها مى سازد و به عالم ارواح مى شتابد؛ ولى عقيده علماى اسلام اين است كه معاد در هر دو جنبه روحانى و جسمانى صورت مى گيرد. همانگونه که قرآن فرموده همان جسمى كه خاك و متلاشى گشته، به فرمان خدا جمع آورى مى شود و لباس حيات نوينى بر آن پوشانده می شود.

اثبات «عالم برزخ» با عقل و تجربه

آیا «عالم برزخ» از راه عقل و تجربه قابل اثبات است؟

مسأله «برزخ» از طرق عقلى و حسى قابل اثبات است؛ زيرا تمام دلائلى كه از وجود و بقاى روح مستقل از بدن خبر مى دهد دليل بر وجود عالَم برزخ است، چراكه طبق اين دلائل، روح انسان با مرگ بدن فانى نمى شود؛ چون از عوارض جسم نيست كه با فناى جسم از ميان برود، بلكه گوهر مستقلى است كه بدون جسم نيز به بقاى خود ادامه مى دهد، قبول اين سخن مساوى است با قبول عالم برزخ؛ چراكه سخن در اصل وجود عالم برزخ است، نه روحانى بودن آن.

برزخ در روایات

احادیث، عالم برزخ را چگونه اثبات مى کنند؟

روايات فراوان شيعه و اهل تسنن با تعبيرات عالم قبر، عالم ارواح و جهانى بين دنيا و قيامت، خبر از واقعيت حيات برزخي مي دهند. ائمه(ع) آن را باغى از باغ هاى بهشت يا گودالى از گودال هاى جهنم معرفي نموده اند. امام سجاد(ع) می فرماید: «قبر باغى است از باغ هاى بهشت یا گودالى از گودال هاى جهنم»، هم چنین امام صادق(ع) می فرماید: «برزخ همان عالم قبر است که پاداش و کیفر میان دنیا و آخرت است، به خدا ما بر شما نمى ترسیم مگر از برزخ». بر این اساس عمده نگراني ائمه از برزخ  شیعیان بوده است.

مفهوم برزخ

اسلام عالم برزخ را چگونه تبیین کرده است؟

واژه «برزخ» در اصل، به معنى چیزى است که در میان دو شىء، حائل مى شود و سپس به هر چیزى که میان دو امر قرار گیرد «برزخ» گفته شده است، از این رو به جهانی که بین دنیا و آخرت قرار گرفته، «برزخ» گفته مى شود، و از آن تعبیر به عالم قبر و یا عالم ارواح می شود. آيات از قرآن صریحاً وجود چنین جهانى را اثبات مى کند، مانند ایات مربوط به حیات شهیدان: «هرگز گمان نکن کسانى که در راه خدا کشته شدند مردگانند، آنها زنده اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند».

سوگند به دیدنیها و نادیدنیها

منظور از دیدنیها و نادیدنیها در آیه 38 و 39 سوره «حاقه» چیست؟

خداوند در آیاتی از سوره حاقه تعبیر سوگند یاد کردن به دیدنی ها و نادیدنی ها را دارد. مفسرین در تعیین دقیق معنای این گونه سوگند یاد کردن نظرات متنوعی را مطرح کرده اند، اما گستردگى مفهوم این دو تعبیر، مانع از محدود ساختن معنى آن است و همه آنچه را در افق دید قرار مى گیرد یا نمى گیرد، شامل می شود.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله :

من عانده (الحسين) ، حرم الله عليه رايحة الجنة.

کسى که با او (حسين ) عناد ورزد، خداوند رايحه بهشت را بر او حرام گرداند.

بحار الانوار 35/405