آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن در سوره «کهف»، پيامبر(ص) را از اطاعت و همنشينى با كسانى كه دل هايشان از ذكر خدا غافل بوده و از هواى نفس پيروى نموده و كارشان به افراط گراييده است، نهى نموده است. آرى! غافلان از ياد خدا، هواپرستند و در راه افراط گام برمى دارند و اگر در مذّمت «غفلت» چيزى جز اين نباشد، كافى است.

خداوند در قرآن مجيد، خطاب به پيغمبر اكرم(صلى الله عليه و آله) دستور مى دهد كه با چه كسانى معاشر و همراه باشد و چه افرادى را از اطراف خويش براند: «وَ اِصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَوَةِ وَ الْعَشـِىِّ يُريدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُريدُ زِينَةَ الحَيَاةِ الدُّنيَا وَ لا تُطِعْ مَنْ اَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَ اتَّبَعَ هَوَاهُ وَ كَانَ اَمْرُهُ فُرُطاً»(1)؛ (با كسانى باش كه پروردگار خود را صبح و عصر مى خوانند و تنها ذات او را مى طلبند، هرگز چشم هاى خود را به خاطر زينت هاى دنيا از آنها برمگير و از كسانى كه قلبشان را از ياد خود غافل ساختيم، اطاعت مكن؛ همانها كه پيروى هواى نفس كردند و كارهايشان افراطى است). در اين آيه، اوصاف كسانى كه شايستگی همنشينى پيامبر(صلى الله عليه و آله) را در ايمان و عبادت و ذكر پروردگار در هر صبح و شام دارند، برشمرده و از اطاعت و همنشينى با كسانى كه دل هايشان از ذكر خدا غافل بوده و از هواى نفس پيروى نموده و كارشان به افراط گراييده است، نهى مى نمايد. از تعبيرات اين آيه، رابطه هوی پرستى و افراط در آن، با «غفلت» استفاده مى شود. آرى! غافلان از ياد خدا، هواپرستند و در راه افراط گام برمى دارند و اگر در مذّمت «غفلت» چيزى جز اين نباشد، كافى است. طبق بيان آيه فوق كه: «خداوند دل هاى آنها را غافل كرده»، به يقين به خاطر اعمالشان است كه نتيجه آن مجازات الهى؛ يعنى، «غفلت» از ياد خداست. معروف است كه آيه فوق درباره جمعى از ثروتمندان متكبّر و خودخواه عصر پيامبر(صلى الله عليه و آله) نازل شده كه به حضور حضرت رسيدند و گفتند: اى محمد!(صلى الله عليه و آله) اگر تو در صدر مجلس بنشينى و اين گونه افرادى را كه بوى بدشان مشام ما را آزار مى دهد و لباس هاى خشن و پشمينه بر تن دارند(2) از خود دور سازى، مجلس تو، مجلسى در خور اشراف و شخصيت هايى همچون ما بشود، آن گاه ما نزد تو خواهيم آمد و از سخنانت بهره خواهيم گرفت، ولى با وجود اين دو گروه، ديگر جاى ما نيست!(3) ولى خداوند از درون اين گروه غافل و بى خبر آگاه بود و مى دانست كه اين گونه افراد پر ادّعا و بى محتوا، نه يار روز صلح اند و نه سرباز روز جنگ. بر آنها نمى توان اعتماد كرد و از فكر آنها نيز نمى توان استفاده كرد، به همين دليل خداوند به پيامبر(صلى الله عليه و آله) هشدار داد كه مراقب وسوسه هاى آنها باشد.(4)