اسامی سوره ها و نحوه نام گذاری آنها

سوره های قرآن کریم چگونه نام گذاری شده است؟

اسامى سوره ها مانند تعداد آيات هر سوره، «توقيفي» است، و با صلاح ديد شخص پيامبر(ص) نام گذارى شده است. بيشترِ سوره ها يك نام دارد و برخى دو يا چند نام. اين نام گذارى‌ها، طبق شيوه عرب با كوچك ترين مناسبت انجام مى گرفته است. مانند: سوره حمد با نام هاي «فاتحة الكتاب»، «امّ الكتاب» و «السّبع المثانى» نام گذاری شده است. «جلال الدين سيوطى» بيش از بيست نام براى اين سوره آورده است. از سویی نام هر يك از سوره ها براى آن سوره عَلَم شده، و اگر با يكى ديگر از اسباب منع صرف جمع شود «غير منصرف» خواهد بود.

اولین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر(ص)

اولین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر(ص) کدام است؟

درباره اولين آيه يا سوره نازل شده بر پیامبر(ص) سه نظریه وجود دارد: 1. سه يا پنج آيه از اول سوره «علق». 2. سوره «مدّثّر». 3. سوره «فاتحه». البته ميان اين سه نظر مى توان به گونه اى جمع كرد؛ زيرا نزول سه يا پنج آيه از اول سوره «علق» به طور قطع با آغاز بعثت مقارن بوده، و اين مسئله مورد اتفاق است. سپس چند آيه از ابتداى سوره مدّثّر نازل شده؛ ولى اولين سوره كامل كه بر پيامبر(ص) نازل گرديده سوره «حمد» است. چند آيه از سوره «علق» يا سوره «مدّثّر» در آغاز، عنوان سوره نداشته و با نزول بقيه آيه هاى سوره اين عنوان را يافته اند. پس به ملاك ترتيب نزول سوره ها، اولين سوره، «علق» و پنجمين سوره، «حمد» است؛ اما به ملاك سوره كامل، اولين سوره كامل «حمد» است.

راه دست یابی به «فلسفه احکام»

از چه راهی می توان به «فلسفه احکام» دست پیدا کرد؟

  • براي راهيابي به اسرار عبادت، نشانه‏ هايي است؛ مثلا آنچه شرط صحت و قبولي طولي عبادت است نه شرط عَرضي وي، از اسرار آن محسوب مي ‏شود؛ مثلا ً طهارت، شرط صحت نماز است همان طور كه «فاتحة الكتاب» جزء قطعي آن است؛ ليكن اين ‏گونه از اشتراط و توقف، گرچه تقدم رتبي به ‏همراه دارد ليكن از لحاظ سرّ شناسي در عَرْض عبادات مشروط و موقوف قرار دارند نه در طول آنها؛ زيرا شرط طولي قبول طهارت و صلات نيز پرهيزكاري است.

ناميدن سوره «حمد» به «فاتحة الكتاب» با وجود سوره «علق»

اگر اولین آیات نازل شده بر پيامبر(ص) آیات اولیه سوره «علق» است، پس چرا به سوره «حمد»، «فاتحة الکتاب» می گویند؟

اگر سؤال شود چرا به سوره «حمد»، «فاتحة الكتاب» گفته اند با وجود نزول آيات ابتدائي سوره «علق» بايد گفت: اولين بار پنج آيه ابتدائي سوره «علق» نازل شده؛ اما اولين سوره كاملى كه بر پيامبر(ص) نازل شده سوره «حمد» است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

الإيثارُ شِيمَةُ الأبرارِ

ايثار، خوى نيکوکاران است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22