امام علي(ع) با اشاره به خطرات تبعيت از «هوی پرستی» می فرماید: «چه بسا عقل ها كه در چنگالِ هوی و هوس هاى حاكم بر آنها اسيرند». در واقع خداوند دو نيرو به انسان بخشيده؛ نيروى عقل كه راه و چاه را مى شناسد و ديگرى انگيزه هاى مختلف نفسانى، مانند علاقه جنسى يا علاقه به ثروت و مقام، كه در حد اعتدال ضرورى است؛ اما هنگام طغیان، عقل را به اسارت خود گرفته به گونه اى كه گاه واضح ترين مسائل را تشخیص نمی دهد، به همين خاطر است كه حضرت می فرماید: «غلبه هواى نفس هم دين و هم عقل انسان را فاسد مى كند».

محمّد ابوزهره مى نويسد: علماى اسلام، بر امرى همانند فضيلت و علم امام صادق(ع) اجماع نکرده اند، ابوحنيفه او را اعلم مردم دانسته است، زيرا آن حضرت داناترين مردم نسبت به نظرات مختلف بود، امام صادق(ع) علم فيزيک و شيمى تدريس کرده و جابر بن حيّان شاگردش، از او رساله هايى را نقل کرده است.