آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

افشای اسرار انگیزه های گوناگونی دارد، مانند: حسادت، کینه توزی، جهالت، جلب توجه مردم، و ... امام علی(ع) می فرماید: «سرّ خود را نزد جاهل نگذار كه توان كتمان آن را ندارد». همچنین عدم توجه به سرّى بودن بعضى از مسائل، از ديگر عوامل افشاى اسرار می باشد. معروف است که هر چه تعداد افراد رازدار بيشتر باشد، احتمال افشاى سرّ فزونى مى يابد. زیرا هر كسى اگر آن را به يكى از محارم اسرارش بگويد، در مدت كوتاهى در سراسر جامعه پخش مى شود.

اين صفت رذيله از ضعف هاى مختلفى كه در بعضى انسان ها وجود دارد سرچشمه مى گيرد، همانند:
1ـ افراد حسود، اسرار كسى كه مورد حسدشان است را فاش می کنند، تا از اين طريق او را در افكار عمومى بى اعتبار سازند يا منافعش را به خطر بيندازند.
2ـ افراد كينه توز براى اعمال كينه هاى خود از افشاى اسرار ديگران خوددارى نمى كنند تا از آنها انتقام بگيرند.
3- كمى ظرفيت و جهل و نادانى و بى خبرى از انگيزه های ديگر افشای اسرار است. كسانى كه گرفتار اين حالاتند هرگز امین نخواهند بود.
از اميرمؤمنان على(عليه السلام) نقل کرده اند که فرمود: «اسرار خود را نزد سه كس نگذاريد، و يكى از سه كس را شخص احمق شمرد».(1) در حديث ديگرى از همان بزرگوار آمده است: «لاتُسِرَّ اِلَى الْجاهِلِ شَيْئاً لايُطيقُ كِتْمانَهُ»(2)؛ (سرّ خود را نزد جاهل نگذار كه توان كتمان آن را ندارد).
4ـ اصولا افشاء سرّ و به طور كلى نشر خبرهاى پنهانى، احياناً برای گروهی شگفت انگيز و براى گروهى دیگر جذاب است، و آمادگى زيادى براى شنيدن آن دارند، این ویژگی بعضى از مردم را وسوسه مى كند كه به افشاء سرّ ديگران بپردازند و نظر شنوندگان منحرف را به خود جلب كنند.
5ـ لغزش ها و اشتباهات و عدم توجه به سرّى بودن بعضى از مسائل نيز عامل مهم ديگرى در افشاى اسرار است. و به همين دليل هر چه افراد بیشتری از رازی مطلع شده و رازدار آن باشند، احتمال افشاى سرّ فزونى مى يابد، تا آنجا كه گفته اند: «كُلُّ سِرٍّ جاوَزَ الاْثْنانِ شاعَ»؛ (هر رازى از دو نفر بگذرد فاش مى شود). در حديثى مى خوانيم كه امام صادق(عليه السلام) از يكى از يارانش به نام «عمار» پرسيد آيا آن سرى را كه به تو گفتم به كسى گفتى؟ عرض كرد نه به هيچكس نگفتم جز به «سليمان بن خالد». فرمود: آفرين [و به همين دليل فاش شده است] آيا قول شاعر را شنيده اى كه مى گويد:
فَلا يَعْدُوَنْ سِرِّى وَ سِرِّكَ ثالِثاً *** اَلا كُلُّ سِرٍّ جاوَزَ الاْثْنَيْنِ شايعُ(3)
سرّى كه ميان من و تو است نبايد به شخص سومى برسد، چرا كه هر سرّى از دو نفر تجاوز كند، پخش مى شود. دليل آن هم روشن است چرا كه اگر بنا شود هر كسى سرّ ديگرى را به يكى از محرم اسرارش بگويد نفر دوم نيز همين كار را انجام مى دهد، سومى و چهارمى نيز به محرم اسرار بگويند در مدت كوتاهى در سراسر جامعه پخش مى شود.(4)