آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ایشان در این باره می فرماید: «به اهل خير نزديك شو تا از آنها شوى و از اهل شرّ دور شو تا از آنها جدا گردى». در واقع امام(ع) همانند قرآن آثار مجالست و همنشينى را غير قابل انكار می داند؛ زیرا همنشينى با نيكان انسان را خوشبخت كرده و معاشرت با بدان انسان را بدبخت می کند، از این رو بهترين راه شناخت شخصيت پیچیده انسان، همنشينانِ اوست، همان گونه كه امام(ع) در حديثی می فرماید: «اگر حال كسى بر شما مشتبه شد و دين او را نشناختيد به همنشينان او نگاه كنيد».

حضرت علي(عليه السلام) در بخشی از نامه 31 «نهج البلاغه» مى فرمايد: (به نيكوكاران و اهل خير نزديك شو تا از آنها شوى و از بدكاران و اهل شرّ دور شو تا از آنها جدا گردى)؛ «قَارِنْ أَهْلَ الْخَيْرِ تَكُنْ مِنْهُمْ، وَ بَايِنْ أَهْلَ الشَّرِّ تَبِنْ عَنْهُمْ». اشاره به اينكه تأثير مجالست و همنشينى غير قابل انكار است؛ همنشينى با بدان انسان را بدبخت و اُنس با نيكان انسان را خوشبخت مى سازد. در «قرآن مجيد» اشاره روشنى به اين معنا شده است آنجا كه مى فرمايد: «وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِى اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً * يا وَيْلَتَى لَيْتَنِى لَمْ أَتَّخِذْ فُلَاناً خَلِيلاً * لَقَدْ أَضَلَّنِى عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِى وَ كانَ الشَّيْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً»(1)؛ (به ياد آور روزى را كه ستمكار دست خود را [از شدّت حسرت] به دندان مى گزد و مى گويد: اى كاش با رسول [خدا] راهى برگزيده بودم * اى واى بر من، كاش فلان [شخص گمراه] را به دوستى انتخاب نكرده بودم * او مرا از يادآورى [حق] گمراه ساخت بعد از آنكه [ياد حق] به سراغ من آمده بود و شيطان هميشه انسان را تنها و بى ياور مى گذارد).
پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در حديث معروفى مى فرمايد: «الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِهِ»(2)؛ (انسان بر همان دينى است كه دوست و رفيقش دارد). همين امر سبب مى شود كه بهترين راه براى شناخت شخصيت انسانى پيچيده و ناشناخته، نگاه به همنشينان او باشد، همان گونه كه در حديث امير مؤمنان علي(عليه السلام) وارد شده است: «فَمَنِ اشْتَبَهَ عَلَيْكُمْ أَمْرُهُ وَ لَمْ تَعْرِفُوا دِينَهُ فَانْظُرُوا إِلَى خُلَطَائِهِ فَإِنْ كَانُوا أَهْلَ دِينِ اللهِ فَهُوَ عَلَى دِينِ اللهِ وَ إِنْ كَانُوا عَلَى غَيْرِ دِينِ اللهِ فَلَا حَظَّ لَهُ مِنْ دِينِ الله»(3)؛ (اگر حال كسى بر شما مشتبه شد و دين او را نشناختيد به همنشينانِ او نگاه كنيد؛ اگر [همنشينانِ او] اهل دين الهى باشند او هم بر دين خداست و اگر بر غير دين الهى باشند او نيز بهره اى از دين ندارد).(4)