آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«غيبت»، آثار مخرّب بسیاری در جامعه انسانى دارد كه اگر دست كم گرفته شود خطرات آن بيشتر خواهد شد؛ علاوه بر اين، آثار سويى از نظر روحانى، معنوى و عقوبت هاى الهى دارد كه در روايات به آن اشاره شده است. به عنوان نمونه به بعضی از آنها اشاره می کنیم: غيبت، سرمايه اعتماد را در جامعه از بين برده و منشاء سوء ظن مي شود. غيبت سبب جسور شدن گناه کار و سبب اشاعه فحشاء در جامعه می شود و بهانه ای برای گسترش بغض و عداوت می گردد. علاوه بر اینکه غيبت، حتی خود غيبت کننده را از چشم مردم می اندازد.

غيبت، آثار مخرّب بسیاری در جامعه انسانى دارد كه اگر دست كم گرفته شود خطرات آن بيشتر خواهد شد، علاوه بر اين، آثار سويى از نظر روحانى، معنوى و عقوبت هاى الهى دارد كه در روايات به آن اشاره شده است. تعدادی از این آثار عبارتند از:
1ـ غيبت، «اعتماد» را به عنوان مهمترين سرمايه جامعه از بين مى برد؛ زيرا بیشتر انسان ها داراى نقاط ضعفى هستند كه سعى در كتمان آن دارند و با پوشيده ماندن آنها، اعتماد مردم نسبت به يكديگر باقى و بر قرار خواهد بود؛ اما آشكار شدن آنها، سبب بى اعتمادى در جامعه خواهد شد. از سوی دیگر، اعتماد متقابل افراد جامعه نسبت به يكديگر اساس تعاون و همكارى اجتماعى را تشکیل می دهد که بدون آن با تبدیل جامعه بشرى به جهنمی سوزان، منافع آن از بين خواهد رفت.
2ـ غيبت سرچشمه سوء ظن همگانی می شود؛ زيرا هنگامى كه از طريق غيبت، عيوب مخفى افراد آشكار گردید، انسان نسبت به پاكان و نيكان نیز بدبين شده و مى گويد: لابد آنها نيز در خلوت هاى خود چنين كارهايى دارند كه ما نمى دانيم و «بر هر كه بنگرى به همين درد مبتلا است».
3ـ غيبت يكى از اسباب اشاعه فحشاء است؛ زیرا هنگامى كه غيبت گناهان مخفى افراد را آشكار نمود ديگران نيز تشويق به گناه مى شوند و اصولا ابهّت گناه از بين مى رود و عذر و بهانه اى براى آلودگان مى شود كه اگر ما چنين مى كنيم فلان كس كه از ما بهتر و آگاهتر است نيز مرتكب اين عمل مى شود. امام صادق(عليه السلام) در حديثى می فرمایند: «مَنْ قالَ فى مُؤْمِن مارأتْهُ عَيْناهُ وَ سَمِعَتْهُ اُذُناهُ فَهُوَ مِنَ الَّذِينَ قالَ اللّهُ عَزَّ وَجَلَّ: اِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ اَنْ تَشيْعَ الْفاحِشَةُ فِى الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ اَلِيْمٌ»(1)؛ (كسى كه درباره مؤمنى آنچه را چشمش [از بدى ها] مى بيند و گوشش مى شنود و بگويد، او از كسانى است كه خداوند متعال در حق آنان فرموده: كسانى كه دوست دارند، كارهاى زشت در ميان مؤمنان شايع شود عذاب دردناكى دارند).
4ـ غيبت، گنهكاران را در گناهشان جسور مى كند؛ زيرا مادام كه پرده از اعمال انسان برداشته نشده، شرم و حيا مانع از گناهان بيشتر و علنى تر است، اما هنگامى كه كوس رسوايى كسى را بر سر بازار زدند، دیگر از ارتكاب گناه پروايى نخواهد داشت.
5ـ غيبت سبب ايجاد كينه، عداوت و بغض می شود؛ چرا كه مهمترين سرمايه انسان آبرو و شخصيت اجتماعى او است، در حالى كه غيبت كننده اين سرمايه گران بها را از بين مى برد و به همين دليل كينه و عداوت شديدى را در دل غيبت شونده (در صورتى كه به گوش او برسد) بر مى انگيزد.
6ـ غيبت، غيبت كننده را از چشم مردم مى اندازد؛ چرا كه فكر مى كنند هنگامى كه عيوب ديگران را نزد آنها مى گويد لابد عيوب آنها را نزد ديگران خواهد گفت. از این رو اميرمؤمنان على(عليه السلام) در حديثى مى فرمايند: «مَنْ نَقَلَ اِلَيْكَ نَقَلَ عَنْكَ»(2)؛ (هر كس به سوى تو [عيوب مردم را] نقل كند [عيوب تو را] براى ديگران نقل خواهد كرد). در حديثی ديگر مى فرماید: «لامرُوَّةَ لِمُغْتاب»(3)؛ (غيبت كننده شخصيت و احترامى ندارد).
7ـ غيبت عذر و بهانه اى براى توجيه گناهان غيبت كننده مى شود؛ او براى اين كه از حملات و اعتراضات مردم در امان بماند، به سراغ غيبت مى رود.(4)