آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) سه منبع درآمد داشتند؛ 1. سهم غنايم كه عايد همه سربازان مى شد؛ 2. خراج اراضى خراجيه كه متعلق به عموم مسلمانان بود؛ 3. نخلستان هایی که ساليان دراز به غرس درخت و تربيت نخل در آنها پرداخته بود و آنها را به صورت وقف خاص و عام درآورده بود و بخشي از آنها را براى فرزندان خود و آل ابى طالب و بنى هاشم و بخشى را به عنوان انفاق فى سبيل الله قرار داد.

امام علي(عليه السلام) سه منبع درآمد داشت؛ يكى: منبع سهم غنايم كه عايد همه سربازان اسلام مى شد و گاه مبلغ قابل توجّهى را تشكيل مى داد. دوم: خراج اراضى خراجيه كه تعلق به عموم مسلمانان داشت نه خصوص جنگجويان و مقدار آن بعد از فتوحات اسلامى بسيار زياد بود، سهمى از آن نيز به امام(عليه السلام) تقديم مى شد. سوم: اينكه امام(عليه السلام) ساليان دراز به غرس درختان و تربيت نخلستان پرداخت و باغ هاى متعدّدى ايجاد كرد، سپس آنها را به صورت وقف خاص و عام در آورد. بخشى را براى فرزندان خود و آل ابى طالب و بنى هاشم و بخشى را به عنوان انفاق فى سبيل الله قرار داد و اگر مالى از آن حضرت به ارث باقى ماند، مقدار كمى بود.
در روايات نيز آمده است كه براى پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نيز اموال و باغاتى بود كه خلفا به بهانه اينكه پيغمبران چيزى از خود به ارث نمى گذارند تمام آنها را جزء بيت المال كردند.
ابن عبد ربه در «استيعاب» مى گويد: «قُتِلَ عَلِىٌّ وَ لَا مَالَ احْتَجَبَهُ وَ لَا دُنْيا أَصابَها»(1)؛ (علي به شهادت رسيد در حالى كه نه مالى اندوخته بود و نه مواهب دنيوى براى خود فراهم ساخته بود).
ابن ابى الحديد نيز از بعضى خرده گيران نقل مى كند كه بر امير مؤمنان علي(عليه السلام) خرده گرفته اند و گفته اند: ابوبكر از دنيا رفت و دينار و درهمى از خود به يادگار نگذاشت؛ ولى هنگامى كه حضرت علي(عليه السلام) چشم از دنيا پوشيد، نخلستان هاى بسيارى از خود به يادگار گذاشت. سپس در پاسخ آن مى نويسد: همه مى دانند كه علي(عليه السلام) چشمه هاى متعدّدى با زحمت خود در شهر مدينه، يَنبُع و سُويَعه احداث كرد و به وسيله آن زمين هاى مواتى را آباد نمود. سپس همه آنها را از ملك خود خارج ساخت و وقف مسلمين كرد و از دنيا نرفت درحالى كه چيزى از آنها در ملكش باشد. آن حضرت چيزى از مال، كم يا زياد براى فرزندانش به ارث نگذاشت مگر چند غلام و كنيز (كه دستور آزادى آنها را داده بود) و هفتصد درهم از سهم او از بيت المال كه براى به دست آوردن خادمى براى خانواده اش ذخيره كرده بود.(2)،(3)