آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) درباره روحیه عدالت خواهی و حقّ طلبی «متّقین» می فرماید: «به كسى كه او با وى دشمنى دارد ستم نمى كند، و به سبب دوستى با كسى مرتكب گناه نمى شود، و پيش از اقامه شاهد، اعتراف به حقّ مى كند». بر اساس سخن امام(ع) و آیات الهی؛ انسان عادل سبب تضييع حقّ ديگران نمی شود و دوستى و دشمنى آنان را از حقّ و عدالت دور نمى كند تا آن جا که شخصاً به دنبال صاحب حقّ می روند تا حقّ او را ادا كرده و پشت خود را از بار مظلمه ديگران سبك سازند.

امام علي(علیه السلام) در بخشی از خطبه 193 «نهج البلاغه» درباره روحیه عدالت خواهی و حقّ طلبی «متّقین» مى فرمايد: (به كسى كه او با وى دشمنى دارد ستم نمى كند، و به سبب دوستى با كسى مرتكب گناه نمى شود، و پيش از آنكه شاهدى بر ضدّش اقامه شود اعتراف به حقّ مى كند)؛ «لَا يَحِيفُ(1) عَلَى مَنْ يُبْغِضُ، وَ لَا يَأْثَمُ فِيمَنْ يُحِبُّ، يَعْتَرِفُ بِالْحَقِّ قَبْلَ أَنْ يُشْهَدَ عَلَيْهِ».
اين سه وصف، همه ناشى از روح حقّ طلبى و عدالت خواهى پرهيزكاران است. عادل كسى است كه نه حقّ دشمنش را از او دريغ دارد، همان گونه كه قرآن مجيد مى گويد: «وَ لَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَئَانُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا»(2)؛ (دشمنى با جمعيّتى، شما را به گناه و ترك عدالت نكشاند، عدالت پيشه كنيد) و نه بیش از حقّ دوستانش به آنها می دهد تا آن که سبب تضييع حقّ ديگران شود، همان گونه كه «قرآن كريم» در اين باره مى فرمايد: «وَ إِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ كَانَ ذَاقُرْبَى»(3)؛ (هنگامى كه سخنى مى گوييد [و داورى مى كنيد] عدالت را رعايت كنيد، حتّى اگر در مورد نزديكان [شما] بوده باشد).
اعتراف آنها به حقّ قبل از اقامه شهود نيز از همين جا سرچشمه مى گيرد؛ زيرا كسانى در مقابل شهود تسليم مى شوند كه تسليم حقّ نيستند و اقامه شهود، آنها را مجبور به تسليم مى كند؛ اما كسى كه خواهان حقّ و عدالت است شخصاً به دنبال صاحب حقّ مى رود تا او را بيابد و حقّ او را ادا كند و پشت خود را از بار مظلمه ديگران سبك سازد. در اين ميدان، بدهكاران به دنبال طلبكاران مى روند و افراد امانتدار در جستجوى صاحبان امانتند به عكس آنچه در جوامع بى تقوا ديده مى شود.
آرى، پرهيزكاران واقعى آنهايى هستند كه نه دوستى ها و نه دشمنى ها هيچ يك آنها را از مرز حقّ و عدالت دور نمى كند و براى اداى حقوق، نياز به دادگاه و دادستانى ندارند. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در حديثى مى فرمايد: «أَتْقَى النّاسُ مَنْ قَالَ الْحَقَّ فِيمَا لَهُ وَ عَلَيْهِ»(4)؛ (باتقواترين مردم كسى است كه حقّ را بگويد چه به نفع و يا به زيان او باشد).(5)