آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در بیان آثار و برکات «تقوا» می فرماید: «كسی كه تقوا پيشه كند، خداوند راهى براى رهايى از فتنه ها به رويش مى گشايد و در دل تاريكى ها نوری به او اعطا مى كند، او را در بهشت مخلد ساخته و در جايگاه والايى نزد خود جاى مى دهد، خداوند او را در آنچه دوست دارد و علاقه مند است [يعنى بهشت] براى هميشه مخلّد مى سازد و در جايگاه والايى نزد خود در سرايى كه آن را براى [خاصّان] خويش ساخته است جاى مى دهد، همان جايى كه سايه اش از عرش خداست و نور و روشناييش جمال اوست، زائرانش فرشتگان و يارانش پيامبران خدا هستند».

امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 183 «نهج البلاغه» به بيان آثار و بركات «تقوا» مى پردازد و در عبارت كوتاه و بسيار پرمعنايى چهار نتيجه براى تقوا و پرهيزكارى ذكر مى كند. در بيان اوّلين و دومينش مى فرمايد: (بدانيد آن كس كه تقوا پيشه كند، خداوند راهى براى رهايى از فتنه ها به رويش مى گشايد و در دل تاريكى ها به او نور اعطا مى كند)؛ «وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ (مَنْ يَتَّقِ اللهَ يَجْعَلْ لَّهُ مَخْرَجاً) مِنَ الْفِتَنِ، وَ نُوراً مِنَ الظُّلَمِ».
قسمت اوّل اين سخن برگرفته از آيه شريفه: «وَ مَنْ يَتَّقِ اللهَ يَجْعَلْ لَّهُ مَخْرَجاً»(1) است. در حديثى از ابوذر غفارى نقل شده كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود: «إنّي لَاَعْلَمُ آيةً لَوْ أَخَذَ بِهَا النّاسُ لَكَفَفَتْهُمْ:(وَ مَنْ يَتَّقِ اللهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً)فَما زالَ يَقُولُها وَ يُعيدُها»(2)؛ (من آيه اى را مى دانم كه اگر همه انسان ها دست به دامن آن زنند براى حلّ مشكلاتشان كافى است... پس آيه «وَ مَنْ يَتَّقِ اللهَ» را تلاوت كرد و بارها تكرار نمود).
قسمت دوم برگرفته از آيات ديگر است؛ مانند «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللهَ يَجْعَلْ لَّكُمْ فُرْقَاناً»(3)؛ (اى كسانى كه ايمان آورده ايد اگر از [مخالفت فرمان] خدا بپرهيزيد براى شما [نورانيت درون و] وسيله تشخيص حق از باطل قرار مى دهد).
در سومين و چهارمين ثمره پربار تقوا مى فرمايد: (خداوند او را در آنچه دوست دارد و علاقه مند است [يعنى بهشت] براى هميشه مخلّد مى سازد و در جايگاه والايى نزد خود در سرايى كه آن را براى [خاصّان] خويش ساخته است جاى مى دهد)؛ «وَ يُخَلِّدْهُ فِيمَا اشْتَهَتْ نَفْسُهُ، وَ يُنْزِلْهُ مَنْزِلَ الْكَرَامَةِ عِنْدَهُ، فِي دَارٍ اصْطَنَعَهَا(4)لِنَفْسِهِ».
در اين عبارت نتيجه تقوا را بيرون رفتن از فتنه ها و برطرف شدن ظلمت ها از صحنه زندگى پرهيزكاران در اين جهان و خلود در مواهب مادى و معنوى در آن جهان ذكر كرده است. در واقع خداوند ميان نعمت هاى مادى و معنوى اين جهان و مادى و معنوى آن جهان را براى پرهيزكاران جمع مى كند و جمله هاى بالا هر كدام اشاره به يكى از اين نعمت هاست.
جمله «اصْطَنَعَهَا لِنَفْسِهِ» يا اشاره به اين است كه خداوند منزلگاه خاص آخرت را براى خاصّان خويش آفريده يا از قبيل تعبيراتى همچون «بيت الله» و «شهر الله» است كه اشاره به عظمت و اهمّيّت آن سراست.
سپس در شرح اوصاف اين جايگاه ويژه مى فرمايد: (همان جايى كه سايه اش از عرش خداست و نور و روشناييش جمال اوست، زائرانش فرشتگان و يارانش پيامبران خدا هستند)؛ «ظِلُّهَا عَرْشُهُ، وَ نُورُهَا بَهْجَتُهُ، وَ زُوَّارُهَا مَلاَئِكَتُهُ، وَ رُفَقَاؤُهَا رُسُلُهُ».
راستى چه جايگاه والايى است جايى كه مافوق زمين و آسمان و در سايه عرش خداست. پرتو انوار الهى آن را روشن كرده و فرشتگان او هر دم به زيارت انسان مى آيند و او با پيامبران بزرگ همنشين است. اوصافى كه شنيدنش انسان را به وجد مى آورد، پس ديدنش چگونه خواهد بود.(5)