پاسخ اجمالی:
اعتقاد به امام زمان و نهضت جهانی او در آخرالزمان، در میان تمامی مذاهب اسلامی امری پذیرفته شده است. آثار مکتوب محدثین، تاریخ نگاران و سیره نویسان اهل سنّت در قرون و دوره های مختلف مملو از بیانات تاریخی و روایاتی است که نسب حضرت مهدی(عج) در آنها ذکر شده. این منابع ایشان را یا از اهل بیت و اولاد پیامبر اکرم(ص)، یا به عنوان فرزند حضرت علی(ع)، یا از نسل حضرت زهرا(س)، یا از فرزندان امام حسین(ع)، یا فرزند امام حسن عسکری(ع) معرفی کرده اند و یا اینکه سلسه نسب ایشان را از امام عسکری(ع) تا پیامبر اکرم(ص) گزارش داده اند. به هر حال انتساب آن حضرت به پیامبراکرم(ص) چیزی مخفی نیست که فقط شیعه اعتقادی در باره آن داشته باشد.
پاسخ تفصیلی:
اعتقاد به امام زمان در مذاهب اسلامی
اعتقاد به امام زمان و نهضت جهانی او در آخرالزمان، در میان تمامی مذاهب اسلامی امری پذیرفته شده است. یکی از مسائل مهم و مورد بحث و گفت وگو راجع به آن حضرت، نسب بردن ایشان از پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) است. در میان علمای شیعه اتفاق نظر وجود دارد که آن حضرت، فرزند امام یازدهم، حضرت حسن عسکری(علیه السلام) است و با سلسله پدران آن حضرت، از رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) نسب می برد. شیعیان در این اعتقاد تنها نیستند و در بسیاری از منابع اهل سنت نیز این حقیقت مورد اشاره قرار گرفته است که حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) از نوادگان رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) است و نسب او به ایشان می رسد.
با این حال خود این بیانات تاریخی چند گونه اند:
الف. روایات و بیانات تاریخی ای که در آنها حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بيت و اولاد پيامبر(صلی الله و علیه و آله) معرفی می شود:
در بيشتر احاديث مهدويٌت بر اين نكته تاكيد شده است كه منجي عالم بشريٌت از اهل بيت و از اولاد رسول خدا(صلی الله و علیه و آله) است و شايد اين تأكيد به خاطر اين است كه ممکن است مدعيٌان بسياري در آينده بیایند و مهدي موعود را از خود بدانند بنابراین به خاطر اينكه جلوی اين ادعا گرفته شود روايات با اهتمام بيشتر، نسبت او را با نبی مکرم اسلام(ص) به طور صريح بيان می كنند. برای نمونه می بینیم که ابن ابي شيبه، محدث و فقیه بلندآوازه اهل سنت، از پيامبر اسلام(صل) نقل مي كند: (اگر از روزگار روزي نماند مگر يك روز، خدا مردي از اهل بيت مرا مي فرستد كه زمين را از عدل پر مي كند هم چنان كه از ظلم پر شده باشد)؛ «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدَّهْرِ إِلاَّ يَوْمٌ لَبَعَثَ اللَّهُ رَجُلاً مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يَمْلَؤُهَا عَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْرًا».(1)
قندوزي دیگر عالم مشهور اهل سنت نیز از پيامبر(ص) چنين روايت می كند که: «مهدی ازفرزندان من است كه داراي غيبتي مي باشد زماني كه ظهور كند، زمين را پر از قسط و عدل كند هم چنان كه از ظلم و جور پر شده باشد».(2) ابن ماجه نیز روایتی از انس بن مالك نقل می كند كه در آن پيامبر اسلام(ص) انتساب حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را به خودش و اجدادش چنین بیان می فرماید: «ما فرزندان عبد المطلب؛ من، حمزه، علي، جعفر، حسن، حسين و مهدي سروران اهل بهشت هستيم».(3)
ب. روایات و بیانات تاریخی ای که در آنها، حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرزند امام علی(عليه السلام) معرفی می شود:
برای مثال ابراهیم بن محمد جوينی، عالم شناخته شده اهل سنت، در کتاب فرائد السمطين از ابن عباس نقل كرده است كه پيامبر اسلام(صلی الله و علیه و آله) فرمودند: «علی بن ابي طالب(علیه السلام) امام امت من است و جانشين من در ميان آنها است و از فرزندان اوست قائم منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) كه زمين را از عدل و داد پر می كند هم چنان كه از ظلم وجور پر شده باشد.(4)
ج. روایات و بیانات تاریخی ای که در آنها امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از نسل حضرت فاطمه(عليهاالسلام) معرفی می شود:
برای مثال ابن ماجه، محدث برجسته اهل سنت، در کتاب «سنن» خود با اسناد خويش از سعيد بن مسيب از ام سلمه نقل كرده است كه پیامبر خدا(صلی الله و علیه و آله) فرمودند: (مهدي از فرزندان فاطمه است)؛ «المهدي من ولد فاطمة».(5) در مضمون همين روايت، بخاري در كتاب «تاريخ كبير» از سعيد بن مسيب از ام سلمه نقل كرده كه پيامبر(صلی الله و علیه و آله) فرمودند: (مهدي حق است و از اولاد فاطمه می باشد)؛ «الْمَهْدِيُّ حَقٍّ وَ هُوَ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَةَ».(6)
افرادي مانند ابن حجر در الصواعق المحرقه(7) ومتقي هندي دركنز العمال(8) نیز اين روايت را از صحيح مسلم نقل كرده اند.
مقدسى شافعى نیز در كتاب «عقد الدرر» از قول «قتاده» نقل کرده که: «از سعيد بن مسيّب پرسيدم: آيا مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر حقّ است؟ گفت: آرى. گفتم: مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از چه طايفه اى است؟ گفت: از كنانه (اجداد قریش). گفتم: بعد از آن؟ گفت: از قريش (اجداد بنی هاشم). گفتم: بعد از آن؟ گفت: از بنى هاشم. گفتم: بعد از آن؟ گفت: از فرزندان فاطمه(عليهاالسلام) است»(9)
د. روایات و بیانات تاریخی که در آنها مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از فرزندان امام حسين(علیه السلام) معرفی می شود:
برای مثال می بینیم که نعيم بن حماد، محدث قرن سوم اهل سنت، در کتاب الفتن از امام علی(عليه السلام) نقل می كند: (مردی از فرزندان امام حسين(علیه السلام) قيام خواهد كرد كه نامش همنام پيامبر(صلی الله و علیه و آله) است، ساكنان آسمان و زمين از قيامش، خوشحال خواهند شد)؛ «يَخْرُجُ رَجُلُ مِنْ وُلْدِ حُسَيْنِ اسْمُهُ اسْمُ نَبِيِّكُمْ يَفْرَحُ بِخُرُوجِهِ أَهْلِ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ».(10) ابن أبي الحديد المدائني نیز در شرح نهج البلاغه از امام علی(عليه السلام) نقل می كند: «مهدي از نسل حسين(عليه السلام) است».(11)
هـ. روایات و بیاناتی که در آنها، حضرت امام حسن عسکری(علیه السلام) به عنوان پدر حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) معرفی می شود:
در نگاه بسیاری از علما و مورخین و محدثین اهل سنت، مهدی(علیه السلام) فرزند بلافصل امام حسن عسكری(علیه السلام) است.
القندوزي در کتاب «ينابيع الموده» از امام رضا(علیه السلام) روايت مي كند که: «خلف صالح از فرزندان حسن عسكری(علیه السلام)، صاحب زمان است و مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مي باشد که سلام خدا بر آنها باد».(12) این محدث و عالم اهل سنت در همان کتاب روايت ديگری را از امام رضا(علیه السلام) نقل می کند که در آن، حضرت فرزندان امام خود را شمرد تا رسيد به آخرين امام (حجت قائم) كه او را فرزند حسن عسكری(علیه السلام) معرفي نمود.(13)
مسعودی تاریخ نویس و دانشمند معروف اهل سنت، در کتاب «مروج الذهب» و هنگام اشاره به حوادث سال 260 هجری، با این بیان، امام حسن عسکری(علیه السلام) را پدر حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) معرفی می کند: «به سال دویست و شصتم و دوران خلافت معتمد، ابومحمد حسن بن علی بن محمد، در بیست و نه سالگی درگذشت. وی پدر مهدی منتظر بود که امام دوازدهم قطعیه امامیه است و اکثریت شیعه ایشانند.»(14)
در بیانی دیگر از ابن حجر هیثمی می خوانیم که: «امام حسن عسكری(علیه السلام) به جز يك فرزند باقي نگذاشت که نامش ابوالقاسم، محمد و حجٌت بود و عمرش هنگام وفات پدرش، پنج سال بود و خدا به او حكمت آموخت كه قائم منتظر ناميده مي شود.(15)
ابن اثیر جزری، محدث و تاریخ نگار بزرگ اهل سنت نیز در کتاب معروف خود «الکامل فی التاریخ»، تصریح می کند که: «و فیها (سنة 260ق) توفی الحسنِ بنِ علیِ بنِ محمّد وَ هُوَ والد محمّد الذی یَعتَقِدونَه المُنتَظر»(16)؛ (در سال 260 هجري قمري حسن بن علي (عليهم السلام) از دنيا رفت. او پدر محمد است كه شيعيان منتظر او هستند).
علاوه بر او کمال الدین محمدطلحه شافعی عالم برجسته اهل سنت نیز در کتاب «مطالب السؤول» پس از اتصال نسب امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به حضرت علی(علیه السلام) می نویسد: «مهدی(علیه السلام) از فرزندان بتول طاهره که پاره تن پیامبر(صلی الله علیه و آله) است، می باشد و مولدش در سامراء در بیست و سوم رمضان سال 258 هجری اتفاق افتاد و پدرش الحسن الخالص بود».(17)
تاریخ نگار و فقیه شناخته شده دیگر اهل سنت، ابن خلکان در کتاب «وفیات الاعیان» درباره حضرت ولیعصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اعتقاد دارد: «ابوالقاسم مُحمَّدِ بنِ الحَسَنِ العَسکَری بِن علیِ الهادی... ثانی عَشَر الائمة الاثنی عشر عَلَی اعتقادِ الاِمامِیَة المَعروف بِالحُجَة... کانَت وِلادَتُهُ یَومَ الجُمعة مُنتَصِف شَعبان سَنَة خَمس وَ خَمسینَ وَ مِائتَین...»(18)؛ (ابوالقاسم محمد بن حسن عسکری فرزند امام هادی، دوازدهمین امام از دوازده گانه مورد اعتقاد شیعه است که به نام حجت شناخته می شود و ولادت او روز جمعه نیمه شعبان سال 255 هجری اتفاق افتاد.)
ابن صباغ، فقیه مالکی مذهب اهل سنت نیز در کتاب «الفصول المهمة فی معرفة الأئمة» این نکته را ذکر می کند که: «وُلِدَ أبُو القاسِم مُحَمَد الحُجَّة بنِ الحَسَنِ الخالِص بسر من رَأى لَیلَة النِّصف مِن شَعبان سَنَة 255 لِلهِجرَه...»(19)؛ (ابوالقاسم م ح م د پسر حسن خالص(امام حسن عسکری) در شهر سامراء در شب نیمه شعبان 255هـ.ق به دنیا آمد...).
عماد الدین أبو الفداء، تاریخ نگار بزرگ اهل سنت نیز، بدین گونه در شرح حال امام حسن عسکری(علیه السلام)، انتساب حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را به ایشان ذکر می کند که: «وَالحَسَن العَسکَرِی المَذکور، هُوَ والِد مُحَمَد المُنتَظَر، صاحِبُ السَرداب، وَمُحَمَد المُنتَظَر المَذکور هُوَ ثانِی عَشَرَ الأئِمة الإثنَی عَشَر، عَلى رَأىِ الإِمامِیَة، وَیُقالَ لَهُ القائِم، وَالمَهدِی، وَالحُجَة. وَولدَ المُنتَظَر المَذکُور، فِی سَنَة خَمسَ وَخَمسِینَ وَمِائَتَین»(20)؛ (امام عسکری پدر محمد منتظر و صاحب سرداب است. محمد منتظر، امام دوازهم بنابر اعتقاد شیعیان است که به او قائم، مهدی و حجت می گویند. او در سال 255 به دنیا آمده است).
خير الدين زركلي، که يكی از دانشمندان معاصر وهابی است نیز تصريح به ولادت حضرت مهدی(عليه السلام) به عنوان فرزند امام حسن عشکری(علیهما السلام) می کند و می گوید: «مُحَمدِ بنِ الحَسَنِ العَسكَري الخالص بِن عَليِ الهادي أبو القاسِم، آخر الأئِمَة الإثني عَشَر عِندَ الإمامِيَة، وَهُوَ المَعروف عندَهُم بِالمَهدي، وَصاحِبِ الزَمان، وَالمُنتَظِر، وَالحُجَة وَصاحِبِ السَرداب، وُلِدَ فِي سامِراء، وَماتَ أبوهُ وَلَهُ مِن العُمرِ نحو خَمسَ سِنين»(21)؛ (محمد فرزند حسن عسكري آخرين امام از ائمه دوازدگانه در نزد شيعه است. او از ديدگاه شيعيان به مهدي، صاحب الزمان، منتظر، حجت و صاحب سرداب مشهور است. او در سامرا به دنيا آمد و در هنگام وفات پدرش پنج سال داشته است).
انتساب بلافصل حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه) به امام حسن عسكری(علیه السلام) با این بیانات و نقل های تاریخی، به طور طبیعی اصل و نسب ایشان را به تمامی معصومین(علیه السلام) پیوند می زند.
البته در این بین انتساب حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به امام حسن مجتبی(علیه السلام) از طریق فاطمه، همسر امام سجاد(علیه السلام) و مادر امام باقر(علیه السلام) است. آن بانوی گرامی دختر امام حسن(علیه السلام) می باشد، لذا امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه) مانند اجدادش به واسطه مادر امام باقر(ع) حسنی و به واسطه دیگر ائمه حسينی است.
و. روایات و بیانات تاریخی که در آنها، نسب کامل حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه) ذکر شده است:
برای مثال صلاح الدین صفدى، تاریخ نگار بزرگ اهل سنت با اشاره کامل به نسب حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى نویسد: «الحُجَة المُنتَظَر مُحَمَد بن الحَسَن العَسکَرِی بنِ عَلِىِ الهادِی ابنِ مُحَمَد الجَواد بن عَلی الرِّضا بن موسَى الکاظِم بن مُحَمَد الباقِر بن زَین العابِدین عَلِى بن الحُسَین بن عَلی بن أبی طالِب رَضىَ الله عَنهُم الحُجَة المُنتَظر ثَانِی شَعر الأَئِمَّة الأثنَی عَشَر... ولدَ نِصفِ شَعبان سَنَة خَمسَ وَخَمسین»(22)؛ (حجت منتظر م ح م د بن الحسن العسکرى است که او خود فرزند علی الهادی و او خود فرزند محمد جواد و او خود فرزند علی الرضا و او خود فرزند موسی کاظم و او خود فرزند جعفر صادق و او خود فرزند محمد باقر و او خود فرزند زین العاعبدین و او خود فرزند حسین بن علی بن ابی طالب است. او دوازدهمین امام از ائمه دوازدگانه شیعه است آن حضرت در نیمه شعبان سال 255هـ.ق به دنیا آمده است).
به هر حال انتساب آن حضرت به پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) چیزی مخفی ای نیست که فقط شیعه اعتقادی در باره آن داشته باشد و همان طور که دیدیم بسیاری از دانشمندان اهل سنت نیز در تألیفات شان آن را تقریر کرده اند.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.