آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ویژگی های افراد «جاه طلب» موجب می شود به راحتی قابل شناسایی باشند. آنان افراد ریاکاری هستند که جاه طلبی شان هرگز اشباع نمی شود. آنها بسیار خودخواه اند بصورتی که خداوند در توصیفشان، در آیه 188 سوره «آل عمران» می فرماید: «دوست دارند نسبت به كار نيكى كه انجام نداده اند مورد ستايش قرار گيرند». این گروه تحمل کوچکترین انتقاد را ندارند و آنچه را در واقعيت عينى از مقام و منزلت به دست نمى آورند، در عالم اوهام و خيالات براى خود فراهم مى سازند.

غالباً مى توان افراد جاه طلب را از طریق حركات، كلمات و رفتارشان شناخت؛ آنها تمايل دارند تمام كارهاى نيكى را كه انجام مى دهند تابلو كنند و همه از آن آگاه شوند تا در نزد مردم مقام و منزلتى پيدا كنند.
به همين دليل جاه طلبان غالباً به رياكارى نيز كشيده مى شوند؛ چرا كه بدون رياكارى حسّ جاه طلبى آنها اشباع نمى شود. لذا بعضى از بزرگان اخلاق، جاه طلبى و رياكارى را همراه يكديگر در كتابهاى خود عنوان كرده اند.(1)
بسيارى از جاه طلبان حتى علاقه دارند كارهايى را هم كه انجام نداده اند به حساب آنها بگذارند و به مضموت آيه شريفه: «وَ يُحِبُّونَ اَنْ يُحْمَدُوا بِمالَمْ يَفعَلُوا»(2)؛ (دوست دارند نسبت به كار نيكى كه انجام نداده اند مورد ستايش قرار گيرند).
هدف آنها كسب وجاهت عمومى و پیدا کردن اسم و آوازه است از هر طريقى كه باشد، نه براى اينكه وجاهت عمومى را مقدمه اى براى انجام اصلاحات اجتماعى و كارهاى خير قرار دهند، بلكه به اين منظور كه مردم آنها را بستايند و در برابر آنها خضوع كنند و به مدح ستايش آنها بپردازند.
جاه طلبان سعى مى كنند به سراغ كارهايى بروند كه اسم و آوازه و شهرتى در آن است، هر چند بازده ضعيف داشته باشد؛ و هرگز به كارهايى كه سروصدا و آوازه اى ندارد تمايل نشان نمى دهند هر چند فايده آن براى جامعه فوق العاده زياد باشد.
جاه طلبان توقع و انتظار دارند دائما مدح آنها شود، و كمترين نقد و نكوهش از آنها به عمل نيايد، انتظار دارند در مجالس همه آنها را احترام كنند و كسى بالاتر از آنها ننشيند، در اثناء سخنان آنها سخن نگويد و به اصطلاح سخن آخر، سخن آنها باشد. افرادى كه آنها را تكريم و تعظيم مى كنند در نظر آنها افراد با معرفتى هستند و افرادى كه نسبت به آنها اعتنايى ندارند، افرادى بى معرفت و نمك نشناسند؛ به همين دليل اين افراد غالباً مورد تنفّرند و اگر نيازمندانى به آنها مراجعه كنند از روى اجبار و ناچارى است.
اين افراد بسيار زود شناخته مى شوند، حتى در روايتى از امام صادق(عليه السلام) آمده است: «اِنَّ شِرارَكُمْ مَنْ اَحَبَّ اَنْ يُوَطَّأَ عَقِبَهُ»(3)؛ (كسانى كه دوست دارند مردم پشت سر آنها راه بيفتند بدترين شما هستند).
در حديث ديگر از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم: «مَنْ اَحَبَّ اَنْ يُمَثَّلَ لَه الرِّجالَ فَلْيُتَبَوَّءَ مَقْعَدُهُ مِنَ النّارِ»(4)؛ (كسى كه دوست دارد مردم دست به سينه در مقابل او بايستند خود را مهياى آتش دوزخ كند).
ديگر از نشانه هاى آنها اين است كه آنها در دنيائى از وهم و خيال به سر مى برند و آنچه را در واقعيت عينى از مقام و منزلت به دست نمى آورند، در عالم اوهام و خيالات براى خود فراهم مى سازند.(5)