آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

وقتى به موارد استعمال «تقوى» در قرآن مى نگریم، مفعول اين فعل را مختلف مى يابيم؛ مثلا «اِتّقُوا اللّه»، «اِتّقوا النّار»، «اِتّقُوا يَوماً لاتَجْزى»، «اتَّقوا فِتْتَةً»،... از مجموع اين چند آيه و آيات ديگر قرآن مى توان نتيجه گرفت كه حقيقت تقوى پرهيز است؛ پرهيز از گناه و پرهيز از معصيت و نافرمانى و ... جالب اين است كه خداوند از خود به عنوان «اهل تقوى» ياد مى كند که مراد پرهیز از ظلم به عباد است.

وقتى به موارد استعمال تقوى در قرآن مى نگریم، مفعول اين فعل را مختلف مى يابيم؛ اما در همه موارد تقوا به معنی پرواداشتن است و به تناسب مفعول آن معنی می شود. براى نمونه به چند مورد اشاره مى كنيم:
1. «اِتّقُوا اللّه»؛ در اينجا مفعول، اسم جلاله اللّه قرار داده شده؛ يعنى بترسيد از خداوند و از او پروا داشته باشيد.
2. «اِتّقُوا يَوماً لاتَجْزى نفسٌ عن نفس شيئاً»(1) در اينجا روز قيامت مفعول قرار گرفته است؛ يعنى پروا داشته باشيد از روزى كه نَفْسى به جاى نفس ديگر جزا داده نمى شود.
3. «اِتّقوا النّارَ الّتى اُعِدّتْ لِلكافرين»(2) در اين آيه «النار» مفعول واقع شده؛ يعنى بپرهيزيد از آتشى كه مهيا شده براى كافرين. مفسّرين گفته اند: وجه اين كه خداوند فرموده: آتش الان مهيّا و آماده است، يا اين كه فرموده بهشت الان موجود است، با اين كه مى توانست در موقع نياز آنها را بيافريند، اين است كه اى بشر بدان، نقد معامله مى كنيم نه نسيه، اگرچه نسيه ی قادر متعال هم نقد است.
4. «اتَّقوا فِتْتَةً لاتُصيبَنّ الذّين ظَلموُا مِنكُم خاصة»(3) در اين آيه كلمه (فتنه) مفعول واقع شده؛ يعنى بپرهيزيد از فتنه اى كه فقط دامن ظالمينِ شما را نمى گيرد، بلكه دامن بى تفاوتان جامعه [كه نظاره گر سيل گناه بودند و دم نزدند] را هم مى گيرد، و بلكه بالاتر دامن كسانى كه قبول ظلم كردند و مظلوم واقع شدند را هم مى گيرد.
از مجموع اين چند آيه و آيات ديگر قرآن مى توان نتيجه گرفت كه حقيقت تقوى، پرهيز است، پرهيز از گناه، پرهيز از معصيت و نافرمانى و ... جالب اين است كه خداوند از خود به عنوان «اهل تقوى» ياد مى كند: «هُوَ أَهْلُ التَّقْوَىٰ وَأَهْلُ الْمَغْفِرَةِ»(4) بله او هم پرهيز از ظلم مى كند، از اين كه اجر كسى را ضايع كند، از اين كه ظلم ظالمان و عدل عادلان را به بوته فراموشى سپارد، و تعالى اللّه عن ذلك علوّاً كبيرا.(5)