وقتى به موارد استعمال «تقوى» در قرآن مى نگریم، مفعول اين فعل را مختلف مى يابيم؛ مثلا «اِتّقُوا اللّه»، «اِتّقوا النّار»، «اِتّقُوا يَوماً لاتَجْزى»، «اتَّقوا فِتْتَةً»،... از مجموع اين چند آيه و آيات ديگر قرآن مى توان نتيجه گرفت كه حقيقت تقوى پرهيز است؛ پرهيز از گناه و پرهيز از معصيت و نافرمانى و ... جالب اين است كه خداوند از خود به عنوان «اهل تقوى» ياد مى كند که مراد پرهیز از ظلم به عباد است.

حقيقت توبه، بازگشت از نافرمانى به سوى اطاعت است، كه ناشى از پشيمانى نسبت به اعمال گذشته مى باشد و لازمه اين پشيمانى، تصميم بر ترك آن در آينده و همچنين جبران مافات است. خداوند در آيه 160 سوره بقره مى فرمايد: «مگر كسانى كه توبه كنند و اصلاح نمايند و آنچه را كتمان كرده بودند آشكار سازند كه من توبه آنها را مى پذيريم، و من توّاب رحيم هستم». رسول خدا(ص) می فرماید: «علامت انسان توبه كار چهار چيز است: نخست خير خواهى براى [آيين و بندگان] خدا، و ترك باطل و ملازمت حق و تلاش فراوان براى انجام كار خير».

حقيقت توبه، بازگشت از نافرمانى خدا به سوى اطاعت اوست، كه ناشى از پشيمانى فرد نسبت به اعمال گذشته مى باشد. برای خروج از حالت گناه، فرد باید مراحلی را طی کند و وظایفی را انجام دهد، تا توبه حقیقی داشته باشد، يعنى تا آنجا كه در توان دارد، آثار سوء گناهان گذشته را از درون و برون وجود خويش و افراد و جامعه برچيند. لذا می بینیم قرآن مجيد عبارت «...تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ اصْلَحُوا» را بیان می کند و اصلاح نسبت به گناهان مختلف، متفاوت است.