آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حديث «نجوم» را که جمع كثيرى از اصحاب پيامبر(ص) مانند على(ع)، جابربن عبدالله، انس بن مالك و ابن عباس از آن حضرت نقل كرده اند، حاكم نيشابورى، ابن حجر، علامه على متقى، بدخشى، شيخ محمد صبان مالكى موينى، خوارزمى، نبهانى و دیگران در كتابهايشان آورده‌اند.

یکی از احادیثی که به طور وسيع و گسترده درباره اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه وآله) در منابع اسلامى وارد شده و نشان مى دهد آنها در هر عصر و زمانى هادى و راهنماى مردم اند، حديث «نجوم» است؛ كه جمع كثيرى از اصحاب پيامبر(صلى الله عليه وآله) [حداقل هفت نفراز جمله: على(عليه السلام) جابربن عبدالله، و ابوسعيد خدرى، و انس بن مالك و منكدر(1) و سلمة بن اكوع و ابن عباس] از آن حضرت نقل كرده اند، و در دهها كتاب از سوى حفاظ و محدثان اهل سنت به آن اشاره شده است كه بخشى از آن را در ذيل مى آوريم، و به بقيه مدارك آن ـ براى آگاهى بيشتر خوانندگان ـ به طور اجمال اشاره مى كنيم:
1ـ حاكم نيشابورى در مستدرك از ابن عباس نقل مى كند كه پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) فرمود: «النُّجُومُ اَمانٌ لاَهْلِ الاَرْضِ مِنَ الغَرْقِ، وَ اَهْلُ بَيْتى اَمانٌ لاُمَّتى مِنَ الاِخْتِلافِ، فَاِذا خالَفَتْها قَبيلَةٌ مِنَ الْعَرَبِ اخْتَلَفُوا فَصارُوا حِزْبَ اِبْليسِ!»؛ (ستارگان براى اهل زمين مايه امنيت و نجات از غرق شدن در دريا هستند [زيرا در زمان هاى گذشته كه قطب نما اختراع نشده بود بهترين راه براى پيدا كردن مقصد در سفرهاى دريايى ستارگان آسمان بودند] و اهل بيت من امان و مايه نجات امتم از اختلافاتند، پس هنگامى كه قبيله اى از عرب با آنها مخالفت كنند، اختلاف در ميان امت ظاهر مى شود و آنها حزب شيطان خواهند شد!) حاكم بعد از ذكر اين حديث مى گويد: «هذا حَديثٌ صَحيحُ الاِسْنادِ»؛ (اين حديثى است كه اسنادش صحيح است).(2)
علامه حمزاوى در مشارق الانوار مى گويد: در روايتى كه آن را حاكم نيشابورى صحيح دانسته(3) چنين آمده است: «اَلنُّجُومُ اَمانٌ لِاَهْلِ الاَرْضِ مِنَ الغَرْقِ وَ اَهْلُ بَيْتى اَمانٌ لاُمَّتى مِنَ الاِخْتِلافِ ...».
از كسانى كه اين حديث را در كتابش آورده، ابن حجر در «الصواعق» و علامه على متقى در «منتخب كنز العمال»، بدخشى در «مفتاح النجاح» و شيخ محمد صبان مالكى در «اسغاف الراغبين»، علامه بنهانى در «اشرف المؤيد» و «جواهر البحار» مى باشند.(4)
اينها همه مربوط به روايتى است كه ابن عباس از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل كرده و همان گونه كه اشاره كرديم راويان متعدد ديگرى نيز اين حديث را از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل كرده اند كه احاديث آنها نيز در كتب معروف اهل سنت و شيعه آمده است البته در ميان عبارات اين روايات تفاوت هاى كمى وجود دارد كه در آنچه هدف اصلى را تشكيل مى دهد، تأثير نمى گذارد.
مثلا در روايت سلمه بن اكوع مى خوانيم: «قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله): اَلنُّجومُ اَمانٌ لاَهْلِ السَّماءِ وَ اَهْلُ بَيْتى اَمانٌ لاُمَّتى»(5)؛ (رسول خدا(صلى الله عليه وآله) فرمود: ستارگان مايه امنيت و آرامش اهل آسمان، و اهل بيت من امان امت من هستند!).
همين مضمون را با تفاوت مختصرى جابربن عبدالله انصارى از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و همچنين منكدر و انس و ابوسعيد خدرى از آن حضرت(صلى الله عليه وآله) نقل كرده اند.
در حديث ديگرى كه از على(عليه السلام) در اين زمينه از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل شده چنين مى خوانيم: «النُّجُوم اَمانٌ لاَهْلِ السماءِ فَاِذا ذَهَبَتِ النُّجُومُ ذَهَبَ اَهْلُ السَماءِ وَ اَهْلُ بَيْتى اَمانٌ لاَهْلِ الاَرضِ فَاِذا ذَهَبَ اَهْلُ بَيْتى ذَهَبَ اَهْلُ الاَرْضِ!»؛ (ستارگان مايه امانند براى اهل آسمان، هنگامى كه ستارگان از ميان بروند، اهل آسمان نيز از بين مى روند و اهل بيت من امان براى اهل زمينند هنگامى كه اهل بيت من از ميان بروند؛ اهل زمين از ميان مى روند!).
اين حديث را محب الدين طبرى در «ذخائر العقبى» از «مناقب» احمد حنبل نقل كرده است.(6)
گروه كثير ديگرى نيز اين حديث را در كتب خود آورده اند، مانند موينى در «فرائد السمطين»، ابن حجر در «الصواعق»، محمد صبان در «اسغاف الراغبين» و خوارزمى در «مقتل الحسين»، و نبهانى در «الشرف المؤبد».(7)