آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

تمام علمای شیعه و غالب اهل سنت قائل اند که علی بن ابی طالب(ع) نخستین مردی بوده که به پیامبر(ص) ایمان آورده است و شاهد بر این مطلب روایاتی است که از ناحیه شیعه و سنی نقل شده است.

در مورد اینکه اولین مردی که اسلام آورد چه کسی بوده است؟ شیعه و عده کثیری از اهل سنت قائل اند که علی بن ابی طالب(عليه السلام) نخستین مردی بوده که به پیامبر(ص) ایمان آورده است.
شاهد بر این مطلب روایاتی است که از ناحیه شیعه و سنی نقل شده است. که در اینجا به آن اشاره می کنیم:
علامه مجلسى در بحار الانوار می نویسد: « نخستین ایمان آورنده على(عليه السلام) بود، و سپس خديجه(عليها السلام) و بعد جعفربن ابی طالب(رضى اللّه عنه)».(1)
ابن شهر آشوب در مناقب می نویسد: «روايات گوياى اين است که اولین مرد مسلمان علی(عليه السلام) و دومين مرد جعفر بن ابى طالب بود».(2)
ابن اثير نیز در اسد الغابه مى‏نويسد: « چند روزى از بعثت پیامبر(ص) نگذشته بود که ابو طالب همراه فرزندش جعفر به خانه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) رفتند، آنگاه ديدند که على(عليه السلام) در سمت راست پيامبر(صلی الله علیه و آله) در حال اقامه نماز است. جعفر هم بدون درنگ در سمت چپ پيامبر(ص) به نماز ايستاد. ابو طالب از مشاهده اين صحنه بسيار مسرور شد و اشعارى در تحريض فرزندانش به حمايت از پيامبر(صلی الله علیه و آله) سرود. از این رو جعفربن ابی طالب دومین مردی است که پس از برادرش على(عليه السلام) به پیامبر(صلی الله علیه و آله) ايمان آورد».(3)
علامه كراجكى در كنز الفوائد هم می گويد: « بعد از علی(عليه السلام) جعفر بن ابی طالب دومین كسى بود كه اسلام آورد».(4)
همچنین طبری به نقل از عفيف كندى می گويد: « در روزگار جاهليت به مكه آمدم، و پيش عباس بن عبد المطلب منزل گرفتم و چون آفتاب برآمد كعبه را نگريستم، دیدم جوانى بيامد و به آسمان نظر كرد، آنگاه سوى كعبه رفت و رو به آن ايستاد و چيزى نگذشت كه پسرى بيامد و به طرف راست وى ايستاد و باز طولى نكشيد كه زنى بيامد و پشت سر وى ايستاد و چون به ركوع رفت پسر و زن ركوع كردند، پس از آن جوان سر برداشت و آن پسر و زن نيز سر برداشتند. آنگاه جوان سجده كرد و آن دو نيز سجده كردند.
من گفتم: «اى عباس اين كارى بزرگ است.» عباس گفت: «آرى، كارى بزرگ است، می دانى كه اين كيست؟» گفتم: «نمی دانم» گفت: «اين محمد بن عبد الله بن عبد المطلب برادرزاده من است، مى‏دانى اين كه با اوست كيست؟» گفتم: «نمی دانم»
عباس گفت: « اين على بن ابى طالب بن عبد المطلب برادرزاده من است. و آن زن كه پشت سر او ايستاده خديجه دختر خويلد همسر برادرزاده ام محمد است، و برادرزاده‏ام به من گفته كه از آسمان به او گفته شده تا چنين كنند كه مى‏بينى، به خدا اكنون بر همه زمين‏كسى جز اين سه نفر پيرو اين دين نيست‏».(5) لذا از این روایت هم استفاده می شود که علی بن ابی طالب(عليه السلام) اولین مرد مسلمان بوده است.
و باز طبری اين روايت را به مضمون ديگری از عفيف نقل کرده که می گويد: «عباس ابن عبد المطلب دوست من بود و براى خريد عطر به يمن مى‏آمد و در ايام حج مى‏ فروخت، يك روز كه من با عباس در منى بودیم مردى بيامد و وضو گرفت و به نماز ايستاد و پس از آن زنى بيامد وضو گرفت و در پهلوى وى ايستاد، پس از آن جوانى بيامد و وضو كرد و پهلوى وى به نماز ايستاد.» به عباس گفتم: «اين مرد كيست؟» گفت: «اين برادرزاده من محمد است که مى‏گويد: « خدا او را به پيامبرى فرستاده است» و این جوان هم برادرزاده من على بن ابى طالب است كه پيرو دين او شده و اين، زن هم خديجه دختر خويلد است كه بر دين اوست».(6)
همچنین طبری به نقل از كلبى روايت كرده‏ است كه على(علیه السلام) نخستين كس بود كه اسلام آورد.(7)
ابن حجر عسقلانی می گوید: «عليّ بن أبي طالب أوّل من أسلم».(8)
ابن عبدالبر در کتاب استیعاب طبق چندین نقل بیان می کند که علی بن ابی طالب(علیه السلام) اولین مردی بود که اسلام آورد.
در اینجا به بعضی اقوالی که وی آورده اشاره می کنیم:
الف): روى عن سلمان، و أبى ذرّ، و المقداد، و خباب، و جابر، و أبى سعيد الخدريّ، و زيد بن الأرقم: « أنّ على بن أبى طالب (رضى الله عنه) أول من أسلم». « از سلمان، ابی ذر، مقداد، خباب، جابر، ابی سعید خدری و زید بن ارقم روایت شده است: که علی بن ابی طالب( رضی الله عنه) اولین کسی بود که اسلام آورد».
ب): و قال ابن إسحاق: « أول من آمن باللَّه و برسوله محمد( صلى الله عليه و-آله- و سلم) من الرجال على بن أبى طالب». اول مردی که به خدا و پیامبرش حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) ایمان آورد علی بن ابی ابیطالب(عليه السلام) بود.
ج): عن ابن عباس، قال: « لعلىّ أربع خصال ليست لأحد غيره: هو أول عربي و عجمي- أسلم- و صلّى مع رسول الله (صلى الله عليه و-آله- و سلم) و هو الّذي كان لواؤه معه في كل زحف، و هو الّذي صبر معه يوم فرّ عنه غيره، و هو الّذي غسله و أدخله قبره»؛ « برای علی(عليه السلام) چهار خصلت است که برای احدی غیر از او نیست:
1- او اول کسی است که به پیامبر(صلى الله عليه و-آله- و سلم) اسلام آورد و پشت سرش نماز خواند.
2- در تمام جنگها همراه پیامبر(صلى الله عليه و-آله- و سلم) بود.
3- در زمانی که همه از جنگ فرار می کردند او در کنار پیامبر(ص) ماند.
4- او کسی است که پیامبر(ص) را غسل داد و او را داخل قبر گذاشت».(9)
ابن اثیر هم می نویسد: «على بن أبى طالب أول من أسلم». « علی بن ابی طالب اول کسی بود که اسلام آورد».(10)
ابن کثیر در البداية والنهاية می نویسد: أول ذكر آمن برسول الله(صلّى الله عليه و سلّم) و صلّى معه و صدقه على بن أبى طالب.(11)
یعقوبی هم می نویسد: كان أول من أسلم خديجة بنت خويلد من النساء و علي بن أبي طالب من الرجال‏‏.(12)
مسعودى در مروج الذّهب می گويد: بسيارى از مردم بر اين عقيده‏اند كه على بن ابى طالب(عليه السلام) هرگز به خدا شرك نورزيد بلكه در همه كارهايش پيرو پيامبرخدا(ص) بود و نخستين مسلمان است.(13).
و ابن شهر آشوب هم در کتاب مناقب فهرستى از سابقين در اسلام ارائه داده كه اسامى ده نفر نخست چنين آمده است. على(عليه السلام)، خديجه، جعفربن ابی طالب، زيد بن ثابت، عمرو بن عنبسه، خالد بن سعيد، سميه، عبيدة بن حارث و حمزه.(14)
و ابن جرير عن جابر قال: بعث رسول الله صلّى الله عليه و سلّم يوم الاثنين و صلى عليّ يوم الثلاثاء.
و عن زيد بن أرقم قال: أول من أسلم مع رسول الله صلّى الله عليه و سلّم علي بن أبي طالب.(15)
عز الدين بن اثيرهم در کتاب کامل می نویسد: و قال ابن عبّاس: أوّل من صلّى عليّ. و قال جابر بن عبد الله: بعث النبيّ، صلّى الله عليه و سلّم، يوم الاثنين و صلّى عليّ يوم الثلاثاء. و قال زيد بن أرقم: أوّل من أسلم مع النبيّ، صلّى الله عليه و سلّم، علي‏.(16)