آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام در نامه ای به عمرو عاص او را چنین توصیف می کند: « ... دشمن و بدخواهِ محمّد و آل محمّد در جاهلیّت و اسلام، ... تو مروّت و مردانگیت را به خاطر شخصى فاسق که پرده اش دریده است، از دست داده اى ... تو مانند گرگى شده اى که در شب تار یا در روز به دنبال شیر راه مى افتد تا از پسمانده غذا و زیادى شکارش شکمى از عزا درآورد...».

«من عبدالله علیّ أمیر المؤمنین إلى الأبتر ابن الأبتر، عمرو بن العاص بن وائل، شانئ محمّد وآل محمّد فی الجاهلیّة والإسلام. سلام على من اتّبع الهدى. أمّا بعد: فإنّک ترکتَ مروءتَک لامرئ فاسق مهتوک سترُهُ، یَشینُ الکریمَ بمجلسه، ویسفِّهُ الحلیمَ بخَلْطَتِهِ، فصار قلبُکَ لقلبه تَبَعاً، کما قیل: وافق شنٌّ طبقة، فسلَبکَ دینَکَ، وأمانتَک، ودنیاک، وآخرتَک، وکان علمُ الله بالغاً فیک، فصرتَ کالذئب یتبعُ الضرغام إذا ما اللیل دجا، أو أتى الصبح، یلتمسُ فاضلَ سؤرِه، وحوایا فریستِه، ولکن لا نجاةَ من القدر، ولو بالحقِّ أخذت لأدرکتَ ما رجوتَ، وقد رشدَ من کانَ الحقُّ قائده، فإن یمکّنِ الله منک ومن ابن آکلةِ الأکباد، ألحقتُکما بمن قتلَه الله من ظَلَمَة قریش على عهد رسول الله(صلى الله علیه وآله)، وإن تُعْجِزا وتبقیا بعدی، فالله حسبکما، وکفى بانتقامه انتقاماً، وبعقابه عقاباً. والسلام»؛ (از طرف بنده خدا على امیرالمؤمنین به شخص بریده نسل، پسر شخص بریده نسل و بى عقب، عمرو بن عاص بن وائل، دشمن و بدخواهِ محمّد و آل محمّد در جاهلیّت و اسلام، سلام بر کسى که از هدایت الهى پیروى کرد. امّا بعد، تو مروّت و مردانگیت را به خاطر شخصى فاسق که پرده اش دریده است، از دست داده اى. فرد کریم به خاطر هم نشینى با او بدنام مى شود و فرد بردبار به خاطر مجالست با او به سفاهت منسوب مى گردد. در نتیجه فکر و قلب تو تابع قلب او شده است و چنانکه در مَثَل آمده: «وافق شنٌّ طبقة»(1)؛ (از لحاظ اخلاق و صفات با هم سازگار و جور شده اید)، پس او دین تو، امانتدارى تو، دنیاى تو و آخرتت را از تو گرفته است. البتّه خدا از اوّل، نابکارى تو را مى دانست. تو مانند گرگى شده اى که در شب تار یا در روز به دنبال شیر راه مى افتد تا از پسمانده غذا و زیادى شکارش شکمى از عزا درآورد، امّا بدان که گریزى از تقدیر الهى نیست و اگر از حقّ پیروى مى کردى به آرزویت مى رسیدى، زیرا کسى که حقّ راهبر او باشد به راه راست هدایت مى شود. پس اگر من به تو و معاویه پسر هند جگر خوار، دست پیدا کنم هر دوى شما را به کافران و ظالمان قریش که در زمان رسول خدا(صلى الله علیه وآله) خداوند آنها را کشت و نابود ساخت ملحق مى کنم، و اگر چنین نشد و پس از من زنده ماندید انتقام و عقاب سخت خدا شما را بس است. والسلام).
ابن ابى الحدید(2) نامه فوق را به همین شکل در «شرح نهج البلاغه»(3) به نقل از کتاب «صفّین» اثر نصر بن مزاحم ذکر کرده است.(4)، (5)