آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

یکی از کارهای عثمان که سبب تقویت جبهه نفاق، به ویژه بنى امیّه شد، بخشش هاى عجیب او به این گروه بود، مانند بخشش خمس مال آفریقا بالغ بر 500هزار دینار و یکصدهزار درهم، دویست هزار درهم به ابوسفیان، یکصد هزار دینار از غنایم آفریقا به برادر رضاعی اش، سیصدهزار دینار به حارث بن حکم، یکصد هزار دینار به سعد بن عاص و... . این بخشش هاى بى حساب و کتاب، مورد اعتراض مردم قرار گرفت و در نهایت به شورش عمومى انجامید و آثار و پیامدهایى به دنبال داشت که سالها دامان اسلام را گرفت.

یکی از کارهائی که در زمان عثمان سبب تقویت جبهه نفاق، به ویژه بنى امیّه شد، بخشش هاى عجیب و بى حساب عثمان نسبت به این گروه بود که سبب تقویت مالى آنان گردید که ذیلا به بخشى از آن اشاره مى شود:
1 ـ به مروان بن حکم خمس غنایم آفریقا را بخشید که مبلغ آن 500 هزار دینار (مثقال طلا) بوده است و مبلغ یکصد هزار درهم (نقره) دیگر از بیت المال به او بخشید که مورد اعتراض زید بن ارقم کلید دار بیت المال قرار گرفت.
2 ـ مبلغ دویست هزار نیز به ابوسفیان بخشید.
3 ـ از غنایم جنگ دیگرى در آفریقا مبلغ یکصد هزار دینار به عبداللّه بن ابى سرح (برادر رضاعى خود) بخشید.
4 ـ مبلغ سیصد هزار درهم به حارث بن حکم (برادر مروان بن حکم) بخشید.
5 ـ به سعید بن عاص اموى مبلغ یکصد هزار درهم بخشید.
6 ـ به عبدالله بن خالد اموى مبلغ سیصد هزار درهم بخشید و به گفته یعقوبى: عثمان دختر خویش را به تزویج عبدالله درآورد و آنگاه مبلغ 600 هزار درهم به وى عنایت کرد!
7 ـ ابوموسى اشعرى (والى بصره) (1) مقدار فراوانى از اموال عراق را براى عثمان فرستاد که وى نیز همه را میان بنى امیّه تقسیم کرد.
این بخشش ها غیر از اموال فراوانى بود که عثمان براى خود اندوخته بود. در تاریخ آمده است که وقتى عثمان کشته شد، میلیون ها درهم و بیش از 500 هزار دینار براى خود ذخیره کرده بود و یک هزار شتر و یک هزار برده و تعداد زیادى اسب و اموال دیگرى نیز براى خود اندوخته بود!(2)
آرى; این بخشش هاى بى حساب و کتاب بود که مورد اعتراض مردم قرار گرفت و در نهایت به شورش عمومى انجامید.
امیرمؤمنان على(علیه السلام) درباره دوران حکومت عثمان و سوء استفاده خاندان وى از بیت المال مى فرماید:
«وَ قامَ مَعَهُ بَنُو أَبِیهِ یَخْضِمُونَ مالَ اللهِ خِضْمَةَ الاِبِلِ نِبْتَةَ الرَّبیعِ»؛ (بستگان پدرى اش (بنى امیّه) به همکارى او برخاستند و همچون شتر گرسنه اى که در بهار به علفزار بیفتد و با ولع عجیبى گیاهان را ببلعد، به خوردن اموال خدا مشغول شدند).(3)
در واقع، عثمان با چنین امتیازاتى، طبقه جدید اشرافى و ممتاز را پدید آورد که ره آورد آن شورش هاى مردمى و آثار و پیامدهایى بود که سالها دامان اسلام را گرفت.
به هرحال، بنى امیّه در زمان عثمان هم داراى قدرت و فرمانروایى شدند و هم از ثروت سرشارى بهره مند گردیدند و بى تردید این امتیازات سبب قدرت حزب نفاق، در مقابله با اسلام راستین و مکتب نبوى(صلى الله علیه وآله) گردید.
این کلام را با سخنى از «جرج جرداق» نویسنده معروف معاصر، به پایان مى بریم.
وى درباره تقویت بنى امیّه توسّط عثمان مى نویسد: «وَ جَعَل (عثمان) فى ایدیهم مفتاحَ بیتِ الْمال، و سیفَ السّلطان»؛ (عثمان، هم کلید بیت المال و هم شمشیر سلطان را در دستان بنى امیّه قرار داده بود!).(4)، (5)