آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

صحابه رسول خدا را ـ به گواهى آیات قرآن مجید ـ مى توان به پنج گروه عمده تقسیم کرد: 1ـ پاکان و صالحان  در آیه 100 سوره توبه. 2ـ مؤمنان خطاکار در آیه 102 سوره توبه. 3ـ افراد آلوده به گناه در سوره حجرات آیه 6. 4ـ مسلمانان ظاهرى در آیه 14 سوره حجرات. 5ـ منافقان در آیه 101 توبه. بى شک همه اینها پیامبر(ص) را دیده بودند و با او مصاحبت داشتند و بسیارى از آنها در غزوات شرکت داشتند و هر تعریفى براى صحابه کنیم بر همه این گروه هاى پنجگانه تطبیق مى شود، آیا مى توان همه را اهل بهشت و پاک دانست؟
 

صحابه رسول خدا را ـ به گواهى آیات قرآن مجید ـ مى توان به پنج گروه عمده تقسیم کرد:
1ـ پاکان و صالحان: آنها گروه هاى مؤمن و با اخلاص بودند که ایمان، در عمق جانشان نفوذ کرده بود و از هیچ گونه ایثار و فداکارى در راه خدا و اعتلاى کلمه اسلام کوتاهى نمى کردند. همان گروهى که در آیه 100 سوره توبه به آنها اشاره شده است. (هم خدا از آنها راضى بود و هم آنها از الطاف پروردگار راضى بودند)؛ «رَضِىَ اللهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ».
2ـ مؤمنان خطاکار: همان گروهى که در عین ایمان و عمل صالح، گاهى لغزش هایى داشتند و اعمال صالح و ناصالح را به هم آمیختند که به گناه خود معترف بودند و امید عفو و بخشش درباره آنها مى رود، و در آیه 102 سوره توبه به دنبال گروه اوّل به آنها اشاره شده است: «وَآخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلا صَالِحاً وَآخَرَ سَیِّئاً عَسَى اللهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ».
3ـ افراد آلوده به گناه: که قرآن نام فاسق بر آنها نهاده و فرموده اگر فاسقى خبرى براى شما آورد، بدون تحقیق نپذیرید که در سوره حجرات آیه 6 به آنها اشاره شده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإ فَتَبَیَّنُوا»، که مصداق آن در تفاسیر شیعه و اهل سنّت ذکر شده است.
4ـ مسلمانان ظاهرى: آنها که ادّعاى اسلام داشتند ولى ایمان در اعماق قلبشان نفوذ نکرده بود، که در آیه 14 سوره حجرات به آنها اشاره شده است: «قَالَتِ الاَْعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا یَدْخُلِ الاِْیمَانُ فِى قُلُوبِکُمْ».
5ـ منافقان: افرادى که با روح نفاق در لابه لاى مسلمانان، گاهى به صورت شناخته شده و گاه ناشناخته به سر مى بردند و از کارشکنى در امر اسلام و پیشرفت مسلمین ابا نداشتند که در همان سوره توبه به دنبال اشاره به گروه مؤمنان صالح، که در آیه 101 به آنها اشاره شده است: «وَمِمَّنْ حَوْلَکُمْ مِّنَ الاَْعْرَابِ مُنَافِقُونَ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفَاقِ» .
بى شک همه اینها پیامبر (صلى الله علیه وآله) را دیده بودند و با او مصاحبت و معاشرت داشتند و بسیارى از آنها در غزوات شرکت داشتند و هر تعریفى براى صحابه کنیم بر همه این گروه هاى پنجگانه تطبیق مى شود، آیا مى توان همه را اهل بهشت و پاک دانست؟
آیا با صراحت آیات قرآنى، جاى این نیست که راه اعتدال را در پیش گیریم و صحابه را به گروه هاى پنجگانه قرآنى تقسیم کنیم، به نیکان و پاکان آنها نهایت احترام را بگذاریم و هر یک از گروه هاى دیگر را در جایگاه شایسته آنها بنشانیم، و از غلوّ و افراط و تعصّب بپرهیزیم؟ (از روى انصاف داورى کنید).(1)