آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

طبق آیات 67 تا 69 سوره اسراء، انسانها در گرفتارى یاد خدا هستند اما وقتی نجات می یابند به او پشت مى کنند و بار دیگر پرده هاى غرور و غفلت، تقلید و تعصب، این نور الهى را مى پوشاند و گرد و غبار عصیان و گناه و سرگرمى هاى زندگى مادّى، چهره تابناک آن را پنهان مى سازد. اما افراد با ایمان در راحتی و سختی یاد خدا هستند و در این صورت است که عبادت و یاد خدا ارزش دارد.

این، یک قانون عمومى است که تقریباً همه کس آن را تجربه کرده است، که در گرفتارى ها، هنگامى که کارد به استخوان مى رسد، موقعى که اسباب ظاهرى از کار مى افتند، و کمک هاى مادّى ناتوان مى گردند، انسان به یاد مبدء بزرگى از علم و قدرت مى افتد، که قادر بر حل سخت ترین مشکلات است.
کار نداریم که نام این مبدأ را چه بگذارند، همین قدر مى دانیم روزنه امیدى به قلب گشوده مى شود، و نور لطیف و نیرومندى در دل مى پاشد، این یکى از نزدیک ترین راه ها به سوى خدا است، راهى از درون جان و سویداى قلب. (1)
قرآن مجید در آیات 67 ـ 69 سوره «اسراء» مى فرماید: اما شما فراموشکاران (هنگامى که دست قدرت الهى شما را به سوى خشکى نجات داد، به او پشت مى کنید و رو مى گردانید و اصولاً انسان کفران کننده است)؛ «فَلَمّا نَجّاکُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَ کانَ الاْ ِنْسانُ کَفُوراً».
بار دیگر پرده هاى غرور و غفلت، تقلید و تعصب، این نور الهى را مى پوشاند و گرد و غبار عصیان و گناه و سرگرمى هاى زندگى مادّى، چهره تابناک آن را پنهان مى سازد.
ولى آیا فکر مى کنید: خداوند در خشکى و قلب صحرا نمى تواند شما را به مجازات هاى شدید مبتلا سازد؟: (آیا شما از این ایمن هستید که به فرمان او زمین شکافته شود و شما را در کام خود فرو ببرد؟)؛ «أَ فَأَمِنْتُمْ أَنْ یَخْسِفَ بِکُمْ جانِبَ الْبَرِّ».
و (آیا از این ایمن هستید که طوفانى از سنگ بر شما ببارد و شما را در زیر سنگ ها مدفون سازد [عذابى که به مراتب از غرق در دریاها سخت تر است] سپس حافظ و نگهبانى پیدا نکنید؟!)؛ «أَوْ یُرْسِلَ عَلَیْکُمْ حاصِباً ثُمَّ لاتَجِدُوا لَکُمْ وَکِیلاً».
بیابانگردان که مخصوصاً با این مسأله آشنا بودند ـ که گاهى طوفان در دل بیابان ها مى وزید و توده اى از شن و سنگریزه را با خود حمل مى کرد و در نقطه دیگر فرود مى آورد، و تلى عظیم تشکیل مى داد، به گونه اى که گاهى قطار شتران در زیر آن دفن مى شدند ـ اهمیت این تهدید را بیشتر درک مى کردند.
سپس اضافه مى کند: اى فراموشکاران آیا گمان کردید، این آخرین بار بود که شما نیاز به سفر دریا پیدا کردید؟
(آیا از این ایمن هستید که بار دیگر بر اثر ضرورت ها و نیازها خداوند شما را به قلب دریا بفرستد، و در آنجا به تندبادهاى کوبنده فرمان دهد که شما را به خاطر کفر و کفرانتان غرق کند و آنگاه حتى کسى که خون شما را مطالبه کند و بگوید چرا؟ وجود نداشته باشد؟!)؛ «أَمْ أَمِنْتُمْ أَنْ یُعِیدَکُمْ فِیهِ تارَةً أُخْرى فَیُرْسِلَ عَلَیْکُمْ قاصِفاً مِنَ الرِّیحِ فَیُغْرِقَکُمْ بِما کَفَرْتُمْ ثُمَّ لاتَجِدُوا لَکُمْ عَلَیْنا بِهِ تَبِیعاً».
این حالت، که انسان به هنگام ظهور مشکلات، به یاد خدا بیفتند و در راحتى او را فراموش کنند، حالت بسیارى از مردم است، در این گونه افراد، طبیعت ثانوى، فراموشکارى و عدم توجه به واقعیات زندگى است.
بنابراین، توجه به خدا و واقعیات زندگى، یک حالت استثنائى براى آنها محسوب مى شود، که نیاز به عوامل فوق العاده دارد، مادام که آن حالت فوق العاده موجود است به یاد خدا هستند، اما به محض این که: بر طرف شد، به طبیعت انحرافى خود بازمى گردند و خدا را به دست فراموشى مى سپرند.
خلاصه، کمتر کسى را مى توان پیدا کرد که: در مشکلات سخت و طاقت فرسا به پیشگاه با عظمت خدا سر فرود نیاورد، ولى مى دانیم این بیدارى و «توجه اضطرارى»، بى ارزش است.
افراد با ایمان و مسلمانان راستین، آنها هستند که: در راحتى و بلا، در سلامت و بیمارى، در فراوانى و قحطى، در زندان و بر تخت قدرت، و بالاخره، در همه حال، به یاد او مى باشند.
و اصولاً ـ این تغییر حالات به هیچ وجه آنها را دگرگون نمى سازد.
روحشان به قدرى بزرگ است که همه اینها را در خود هضم مى کند، همچون على(علیه السلام) که عبادت، زهد و رسیدگیش به دردمندان، بر تخت قدرت همان بود که در گوشه انزوا.
چنان که خودش در صفات پرهیزکاران مى فرماید: «نُزِّلَتْ أَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِی الْبَلاءِکَالَّتِی نُزِّلَتْ فِی الرَّخاءِ»؛ (حال آنها در بلا و راحتى یکسان است). (2)
کوتاه سخن این که: ایمان، توجه به خدا، توسل، عبادت، توبه و تسلیم در برابر پروردگار، همه در صورتى ارزش دارد که دائمى و پایدار باشد، اما ایمان موسمى، توبه موسمى و عبادت هاى موسمى که در شرائط اضطرارى و یا آنجا که منافع انسان ایجاب کند، انجام مى شود، بى فایده و یا بسیار کم ارزش است، و در آیات قرآن، از این گونه اشخاص کراراً نکوهش شده است. (3)