آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

هدف از روایاتی مثل کلام رسول خدا(ص) که: روزى از سوى خداوند مقدر شده، نه حرص حریص آن را جلب مى کند و نه اکراه افراد آن را منع مى کند، این نیست که جلو تلاش را بگیرد، بلکه افراد حریص را با توجه به مقدر بودن رزق، از حرصشان بازمى دارد؛ لذا در روایات امور زیادى به عنوان وسیله جلب روزى یا موانع آن معرفى شده، از جمله: ترک آزار مردم و جار و جنجال، انفاق در راه خدا، تمیز کردن اطراف خانه، شستشو و تمیز کردن ظروف و... .

از جمله امورى که نظام دقیقى بر آن حاکم است، مسأله روزى است که در آیات قرآن اشارات واضحى به آن شده است، درست است که تلاش و کوشش شرط بهره گیرى از مواهب زندگى است، و تنبلى و سستى، مایه محرومیت و درماندگى مى باشد، ولى این هم اشتباه است که گمان کنیم: با حرص و ولع و کارهاى بى رویه روزى انسان افزون مى شود، و با عفت و متانت و خویشتن دارى روزى کم خواهد شد.
در احادیث اسلامى تعبیرات جالبى در این زمینه دیده مى شود.
در حدیثى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «اِنَّ الرِّزْقَ لایَجُرُّهُ حِرْصُ حَرِیْص، وَ لایَصْرِفُهُ کُرْهُ کارِه»؛ (روزى از سوى خداوند مقدر شده، نه حرص حریص آن را جلب مى کند، و نه اکراه افراد آن را منع مى نماید). (1)
در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) در پاسخ کسى که تقاضاى موعظه کرده بود، فرمود: «وَ اِنْ کانَ الرِّزْقُ مَقْسُوماً فَالْحِرْصُ لِما ذا؟...»؛ (هر گاه رزق قسمت شده است حرص براى چیست...؟). (2)
هدف از این بیانات، این نیست که جلو تلاش را بگیرد، بلکه افراد حریص را با توجه به مقدر بودن رزق، از حرصشان بازمى دارد.
این نکته نیز قابل توجه است که در احادیث اسلامى، امور زیادى به عنوان وسیله جلب روزى یا موانع آن معرفى شده، که هر یک به نوبه خود سازنده است.
در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «وَ الَّذِی بَعَثَ جَدِّی(صلى الله علیه وآله) بِالْحَقِّ نَبِیّاً اِنَّ اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالى لَیَرْزُقُ الْعَبْدَ عَلى قَدْرِ الْمُرُوَّةِ، وَ اِنَّ الْمَعُونَةَ لَتَنْزِلُ عَلى قَدْرِ شِدَّةِ الْبَلاءِ»؛ (سوگند به کسى که جدم را به حق به نبوت مبعوث کرده است، خداوند متعال انسان را به قدر مروت و شخصیتش روزى مى دهد، و کمک پروردگار، متناسب با شدت بلا و حادثه است). (3)
در حدیث دیگرى از همان حضرت آمده است: «کَفُّ الاَذى وَ قِلَّةُ الصَّخَبِ یَزِیْدانِ فِى الرِّزْقِ»؛ (ترک آزار مردم و جار و جنجال، روزى را افزایش مى دهد). (4)
از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) نیز نقل شده است که: «التَوْحِیْدُ نِصْفُ الدِّیْنِ وَ اسْتَنْزِلِ الرِّزْقَ بِالَّصَدَقِة»؛ (توحید نیمى از دین است، و روزى را از طریق انفاق در راه خدا بر خود نازل کن!). (5)
و همچنین امور دیگرى مانند تمیز کردن اطراف خانه، و شستشو و تمیز کردن ظروف، از اسباب افزایش روزى معرفى شده است. (6)