آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

رزق و روزى موجودات زنده، از جالب ترین مسائلى است که با گذشت زمان و پیشرفت علم، صحنه هاى شگفت انگیزى از آن فاش مى گردد، همه موجودات حتی گیاهان در اعماق دریا، جنین در شکم مادر و... روزی آنها توسط خداوند مشخص شده. از سویی در آیات قرآن، هنگام بحث از روزى خواران تعبیر به دابه و جنبنده شده که اشاره لطیفى به رابطه انرژى و حرکت دارد. هر جا حرکتى هست نیازمند ماده انرژى زاست، یعنى ماده اى که منشأ حرکت باشد و اگر حرکت را به معنى وسیعش تفسیر کنیم، گیاهان را هم در بر مى گیرد، و آن حرکت در مسیر نمو دارند.

مسأله تأمین نیازمندى هاى موجودات زنده، و به تعبیر دیگر رزق و روزى آنها، از جالب ترین مسائلى است که با گذشت زمان و پیشرفت علم، پرده از اسرار آن برداشته مى شود، و صحنه هاى شگفت انگیز تازه اى از آن، به وسیله علم فاش مى گردد.
در گذشته، همه دانشمندان در فکر بودند، اگر در اعماق دریاها موجودات زنده اى وجود داشته باشد، غذاى آنها از چه راهى تأمین مى شود؛ زیرا ریشه اصلى غذاها به نباتات و گیاهان باز مى گردد، که آن هم نیازمند به نور آفتاب است، و در اعماق بیش از 700 متر مطلقاً نورى وجود ندارد، و یک شب تاریک ابدى بر آن سایه افکنده است.
ولى به زودى روشن شد، نور آفتاب، گیاهان ذره بینى را در سطح آب، و در بستر امواج پرورش مى دهد، و هنگامى که مرحله تکاملى خود را پیمود، همچون میوه رسیده اى، به اعماق دریا فرو مى رود، و سفره نعمت را براى موجودات زنده ژرفناى آب فراهم مى سازند.
از سوى دیگر، بسیارند پرندگانى که از ماهیان دریا تغذیه مى کنند، حتى انواعى از شب پره وجود دارد، که در ظلمت شب، همچون یک غوّاص ماهر به اعماق آب فرو مى رود، و صید خود را که با امواج مخصوص رادار مانندى، که از بینى آنها بیرون فرستاده مى شود شناسائى و نشانه گیرى کرده، بیرون مى آورد.
روزىِ بعضى از انواع پرندگان، در لابلاى دندان هاى پاره اى از حیوانات عظیم الجثه دریا نهفته شده! این حیوانات که پس از تغذیه از حیوانات دریائى دندان هایشان احتیاج به یک «خلال طبیعى»! دارد، به ساحل مى آیند، دهانشان را که بى شباهت به غار کوچکى نیست باز نگه مى دارند، آن گروه از پرندگان که روزیشان در اینجا حواله شده است، بدون هیچ گونه وحشت و اضطراب وارد این «غار» مى شوند، و به جستجوى روزى خویش، در لابلاى دندان هاى حیوان غول پیکر مى پردازند، هم شکمى از این غذاى آماده در مى آورند، و هم حیوان را از این مواد مزاحم راحت مى سازند، و هنگامى که برنامه هر دو پایان پذیرفت، و آنها به خارج پرواز کردند، حیوان با احساس آرامش، دهان را به روى هم مى گذارد، و به اعماق آب فرو مى رود!
راستى طرز روزى رساندن خداوند به موجودات مختلف، حیرت انگیز است، از جنینى که در شکم مادر قرار گرفته، و هیچ کس به هیچ وجه در آن ظلمت کده اسرارآمیز به او دسترسى ندارد، تا حشرات گوناگونى که در اعماق تاریک زمین، و لانه هاى پرپیچ و خم، و در لابلاى درختان و بر فراز کوه ها و در قعر دره ها زندگى دارند، هیچ کدام از دیدگاه علم او هرگز مخفى و پنهان نیستند، و همان گونه که قرآن مى گوید: خداوند، هم جایگاه و «آدرس اصلى» آنها را مى داند، و هم محل سیار آنان را، هر جا باشند روزى آنان را به آنان حواله مى کند.
جالب این که، در آیات قرآن، به هنگام بحث از روزى خواران تعبیر به «دابه و جنبنده»، (1) شده است، و این اشاره لطیفى به مسأله رابطه «انرژى» و «حرکت» است.
مى دانیم، هر جا حرکتى وجود دارد نیازمند به ماده انرژى زا است، یعنى ماده اى که منشأ حرکت گردد، قرآن نیز، در آیات مورد بحث مى گوید: خدا به تمام موجودات متحرک روزى مى بخشد!
و اگر حرکت را به معنى وسیعش تفسیر کنیم، گیاهان را هم در بر مى گیرد، زیرا آنها نیز یک حرکت بسیار دقیق و ظریف در مسیر «نمو» دارند، به همین دلیل در فلسفه ما، یکى از اقسام حرکت را مسأله «نمو» شمرده اند. (2)