آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در این که هم صدا شدن کوه ها و پرندگان با داود(ع) به چه صورت بوده، در میان مفسران گفتگو است؛ 1 ـ این صداى جذاب داود(ع) بود که پرندگان را به سوى خود جذب مى کرد. 2 ـ این تسبیح یک نوع تسبیح توأم با درک و شعور است که در باطن ذرات عالم وجود دارد. 3 ـ منظور همان «تسبیح تکوینى» است، چرا که هر موجودى نظامى بسیار دقیق و حساب شده دارد و این نظام از خداوندى حکایت مى کند که داراى تمام صفات کمال است. البته هر سه تفسیر باهم قابل جمع اند.
 

در آیه 79 سوره «انبیاء» مى خوانیم: (ما کوه ها را مسخر ساختیم که همراه داود تسبیح مى گفتند و همچنین پرندگان را)؛ «وَ سَخَّرْنا مَعَ داوُدَ الْجِبالَ یُسَبِّحْنَ وَ الطَّیْرَ».
اینها در برابر قدرت ما چیز مهمى نیست (ما قادر بر انجام این کار بودیم)؛ «وَ کُنّا فاعِلِینَ».
در این که هم صدا شدن کوه ها و پرندگان با داود(علیه السلام) به چه صورت بوده، در میان مفسران گفتگو است:
1 ـ گاه احتمال داده مى شود: این صداى پر طنین، گیرا و جذاب داود(علیه السلام) بود که در کوه ها منعکس مى شد و پرندگان را به سوى خود جذب مى کرد.
2 ـ گاه گفته اند: این تسبیح یک نوع تسبیح توأم با درک و شعور است که در باطن ذرات عالم وجود دارد؛ زیرا طبق این نظر تمامى موجودات جهان از یک نوع عقل و شعور برخوردارند، و هنگامى که صداى داود(علیه السلام) را به وقت مناجات و تسبیح مى شنیدند با او هم صدا مى شدند و غلغله تسبیح از آنها در هم مى آمیخت.
3 ـ بعضى گفته اند: منظور همان «تسبیح تکوینى» است که با زبان حال در همه موجودات جهان صورت مى گیرد؛ چرا که هر موجودى نظامى دارد، نظامى بسیار دقیق و حساب شده، این نظام دقیق و حساب شده از خداوندى حکایت مى کند که هم پاک و منزه است، و هم داراى صفات کمال، بنابراین نظام شگفت انگیز عالم هستى در هر گوشه اى «تسبیح» است و «حمد» (تسبیح، پاک شمردن از نقائص است، و حمد ستایش در برابر صفات کمال(1)).
و اگر گفته شود: این تسبیح تکوینى، نه مخصوص کوه ها و پرندگان است و نه مخصوص داود(علیه السلام)، بلکه همیشه و در همه جا و از همه موجودات بانگ این تسبیح برمى خیزد.
در پاسخ گفته اند: درست است که این تسبیح، عمومى است ولى همگان آن را درک نمى کنند، این روح بزرگ داود(علیه السلام) بود که در این حالت با درون و باطن عالم هستى همراز و هماهنگ مى شد، و به خوبى احساس مى کرد کوه ها و پرندگان با او هم صدا هستند و تسبیح گویان.
دلیل قاطعى براى تعیین هیچ یک از این تفاسیر نداریم، آنچه از ظاهر آیه مى فهمیم آن است که کوه ها و پرندگان با داود(علیه السلام) هم صدا مى شدند و خدا را تسبیح مى گفتند، در عین حال تضادى میان این تفسیرهاى سه گانه نیست و جمع میان آنها امکان پذیر است.(2)