آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

کره ماه در هر ماه یک دور «تقریباً» به دور زمین گردش می کند و بر اثر همین گردش، «هلال»، «بدر»، «تربیع» و «محاق» صورت مى گیرد. همواره نصف کره ماه که در مقابل خورشید قرار دارد و با توجه به کروی بودن زمین و به سبب اختلاف نحوه قرار گرفتن ماه، زمین و خورشید، گاهی تمام نیمکره روشن ماه دیده می شود و گاهی نصف و گاهی فقط هلال دیده می شود، ضمن اینکه در نقاط مختلف زمین رؤیت ماه متفاوت است، در نقاط غربی شرایط رؤیت زودتر صورت می گیرد، لذا ممکن است در کشورى امروز اول ماه باشد و در کشوری فردا ماه رویت شود.

استدلالات علمى و آزمایش هاى مختلف، کروى بودن زمین را به وضوح ثابت مى کند و این مسأله امروز جزء مسلّمات علمى شمرده مى شود؛ از طرفى کره ماه هم در حرکت خود به دور زمین «تقریباً» در هر ماه یک دوره کامل را طى مى کند و بر اثر همین گردش ماه به دور زمین «هلال»، «بدر»، «تربیع» و «محاق» صورت مى گیرد؛ زیرا همیشه نصف کره ماه که در مقابل خورشید قرار دارد روشن است، منتها طرز قرار گرفتن ماه و خورشید و زمین (بر اثر گردش ماهانه کره ماه) گاهى چنان است که ما تمام نیمکره روشن ماه را مى بینیم و در آن وقت «بدر کامل» است و گاهى طورى مى شود که نیمى از آن به طرف ماست و آن هنگام «تربیع» است و به همین ترتیب سایر حالاتى که براى ماه دیده مى شود به سبب اختلاف نحوه قرار گرفتن «ماه و زمین و خورشید» است. به این ترتیب در نقاط غربى به واسطه این که زمین کروى است شرایط رؤیت زودتر صورت مى گیرد و هلال زودتر رؤیت مى شود در نقاط شرقى شرایط رؤیت دیرتر حاصل مى گردد و به همین دلیل دیرتر رؤیت مى شود.

این موضوع را به وسیله ساده اى مى توان آزمایش کرد؛ یک کره معمولى جغرافیایى را از سقف آویزان مى نماییم و در مقابل آن یک چراغ قرار مى دهیم بطورى که چراغ محاذى یا بالاتر از آن باشد، سپس در آخر اطاق دور از چراغ مى ایستیم، خواهیم دید که تمام نیمکره تاریک رو به سوى ماست، کم کم که جلو مى آییم به جایى مى رسیم که هلال باریکى از نیمکره روشن در برابر ما آشکار مى گردد و به این ترتیب روشن مى شود که تغییر محلّ ما در مشاهده هلال مزبور موثّر است و با توجّه به انحناء و کرویّت زمین تأثیر افق ها در مشاهده و عدم مشاهده هلال واضح تر مى گردد.(1)