پاسخ اجمالی:
در ميان روايات مربوط به ماه رمضان، جامع‌ترين روايت، حديث معروف پيامبر خدا(ص) است كه مى‌فرمايد: «بر فقرا و مستمندان صدقه دهيد و بزرگانتان را اكرام كنيد و بر كوچكترهايتان ترحّم كنيد و صله رحم كنيد و زبانتان را حفظ كنيد و چشم‌هايتان را از آنچه كه نظر به آن حرام است بپوشانيد و گوش‌هايتان را از آنچه كه شنيدن آن حرام است حفظ كنيد، به يتيم‌هاى مردم محبّت كنيد تا به يتيم‌هاى شما محبّت كنند و به سوى خدا از گناهان‌تان توبه كنيد و دست‌هايتان را براى دعا در اوقات نماز به درگاهش بلند كنيد».
پاسخ تفصیلی:
سفارش پیامبر(صلی الله علیه واله) براي ورود به ماه رمضان
«قَالَ النَّبِىُّ(صلى الله عليه و آله): ... وَ تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَاءِكُمْ وَ مَسَاكِينِكُمْ وَ وَقِّرُوا كِبَارَكُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَكُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَكُمْ وَ احْفَظُوا ألْسِنَتَكُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَايَحِلُّ النَّظَرُ إلَيْهِ أَبْصَارَكُمْ وَ عَمَّا لَايَحِلُّ الاِسْتِمَاعُ إِلَيْهِ أسْمَاعَكُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَيْتَامِ النَّاسِ يُتَحَنَّنْ عَلَى أيْتَامِكُمْ وَ تُوبُوا إلَى اللهِ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَ ارْفَعُوا إلَيْهِ أيْدِيكُمْ بِالدُّعَاءِ فِى أوْقَاتِ صَلَاتِكُمْ»(1)؛(پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) مى‌فرمايد:... بر فقرا و مستمندان صدقه دهيد و بزرگانتان را اكرام كنيد و بر كوچكترهايتان ترحّم كنيد و صله رحم كنيد و زبانتان را حفظ كنيد و چشم‌هايتان را از آنچه كه نظر به آن حرام است بپوشانيد و گوش‌هايتان را از آنچه كه شنيدن آن حرام است حفظ كنيد، به يتيم‌هاى مردم محبّت كنيد تا به يتيم‌هاى شما محبّت كنند و به سوى خدا از گناهان‌تان توبه كنيد و دست‌هايتان را براى دعا در اوقات نماز به درگاهش بلند كنيد).
شرح حديث:
در ميان رواياتى كه در مورد ماه رمضان وارد شده، جامع‌ترين روايت، حديث معروفى است كه هر چه انسان در مورد آن تعمّق كند مطالب جديدى به دست مى‌آورد؛ عبارات فوق چند جمله از آن روايت است. در فصلى از اين حديث پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) ده دستور مى‌دهد كه پنج دستور اجتماعى و مردمى و پنج دستور الهى و سازنده است. با دقّت به اين حديث متوجّه مى‌شويم كه ماه رمضان بايد سازنده باشد، هم رابطه خلق با خلق و هم رابطه انسان با خالق را روشن مى‌سازد و در ضمن معلوم مى‌شود كه اسلام، آيين محبّت است.
الف) دستورات اجتماعى:
1. كمك به فقرا و بيچارگان
هميشه بايد در فكر فقرا و مستمندان باشيم؛ ولى اين يك سفارش مضاعف است.
2. احترام به بزرگترها
بزرگترها را بزرگ بداريد، نه اينكه وقتى استقلال فكرى و جسمى پيدا مى‌كنيد، پدر و مادر را كنار بگذاريد؛ به طورى كه پدر و مادر را به خانه سالمندان بفرستيم. گويا بچّه‌ها خيال مى‌كنند كه هميشه جوان خواهند بود و غم و پيرى سراغ آنان نخواهد آمد و سرنوشت مادران و پدران براى آنها پيش نخواهد آمد. متأسّفانه اين فرهنگ غربى كم كم در كشور ما هم رواج پيدا كرده است؛ ولى بدعاقبتى انتظار اين گونه افراد را مى‌كشد.
3. ترحّم بر كوچكترها
كوچكترها را ترحّم كنيد و به آنها ارزش قائل شويد، تا بتوانند راه استقلال را پيدا كنند.
4. صله رحم
ماه رمضان، ماه صله رحم است؛ البتّه در ماه‌هاى ديگر هم صله رحم واجب است؛ ولى در ماه رمضان تأكيد بيشترى شده است. نبايد فرهنگ غربى به جامعه ما هم نفوذ كند كه فرزندان از پدر و مادر و يا به عكس پدر و مادر از حال فرزندان و بقيّه بستگان از يكديگر بى‌اطّلاع باشند؛ ما كه داراى فرهنگ و مكتب غنى اسلامى هستيم نبايد غربى‌ها را در اخلاق الگو قرار دهيم.
5. محبّت به يتيمان
يكى از آثار وضعيّه محبّت به ايتام اين است كه اگر اكرام ايتام مردم كرديد، مردم هم يتيمان شما را اكرام مى‌كنند كه ثمره اين عمل در اين دنيا ديده مى شود.
ب) دستورات خودسازى:
1. حفظ زبان
گام اوّل خودسازى و سير و سلوك الى الله، اصلاح زبان است و تا زبان اصلاح نشود هيچ چيز اصلاح نخواهد شد. زبان، بزرگترين عامل قرب الى الله و بزرگترين وسيله براى شيطان است. زبان را از ريختن آبروى مردم حفظ كنيد.
2. چشم‌پوشى از حرام
گاهى يك نگاه، زندگى انسان را عوض كرده و باعث گرفتارى مى‌شود و خلاف‌هاى متعدّدى به دنبال مى‌آورد كه اگر آن نگاه اوّل نبود، كار به اينجا نمى‌رسيد. جوان‌هايى كه گرفتار شده‌اند، از ما راه حل مى‌خواهند و ما براى آنها نسخه‌اى داريم و مى‌گوييم: «به فيلم‌هاى مستهجن نگاه نكنيد، در مجالس آلوده شركت نكنيد، با رفقاى منحرف دوستى نكنيد، چشم چرانى نكنيد و خود را به خدا بسپاريد و هميشه خود را به ورزش و مطالعه مشغول كنيد كه اين باعث مى‌شود خود را حفظ كنيد تا توفيق ازدواج پيدا كنيد».
3. گوش نكردن به صداى حرام
گوش‌ها را هم از شنيدن صداهايى مانند موسيقى حرام، غيبت، تهمت، تشويق به گناه و ... حفظ كنيد.
4. توبه كردن از گناهان
از گناهان توبه كنيد، البتّه هميشه بايد توبه كرد؛ ولى بهار توبه، ماه مبارك رمضان است.
5. دعا و مناجات با خدا.(2)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.