آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در این برهان ادعا نشده که همه اسرار این جهان براى بشر معلوم گشته است، بلکه این برهان می گوید: آن چه تاکنون از این عالم کشف شده، نظم شگفت انگیزی داشته و بیانگر این است که به صورت اتفاقی پدید نیامده و برای اثبات خالق حکیم و دانا کافی است. همانطور که اگر در چند صفحه از یک کتاب قطور، حقایق و اسرار و نکته های پر مغز را مشاهده کنیم، آن کتاب را به یک دانشمند نابغه نسبت می دهیم، ولو اینکه همه کتاب را مطالعه نکرده باشیم.

ما هرگز نمى گوییم که: با پیشرفت قابل توجّه علم، همه اسرار این جهان براى بشر معلوم گشته و تمام معمّاهاى جهان آفرینش حل گردیده است؛ بلکه، همچنان که دانشمندان مى گویند: «هر اندازه بر حجم معلومات بشر افزوده مى شود، به همان نسبت تعداد مجهولات وى نیز افزایش مى یابد» و ما مى خواهیم ثابت کنیم: این جهان (تا آن جا که علم آن را کشف کرده و پرده از روى آن برداشته) داراى نظم حکیمانه و حیرت انگیزى است؛ امّا درباره آنچه از نظر علوم مستور مانده نمى خواهیم داورى کنیم. ما مى گوییم همین دایره اى را که علم روشن ساخته سراسر نظم است و حساب، البتّه این دایره گرچه در برابر مجموع اسرار جهان خلقت حکم «صفر» را دارد و نسبت به خود، دایره وسیع و قابل توجّهى است.
همین اندازه براى اثبات وجود خداوند دانا و حکیم کافى است؛ زیرا نمى توان یک میلیاردم نظمى را که علم روشن ساخته، معلول تصادف و طبیعت فاقد شعور دانست؛ بلکه مى توان آن را نمونه اى از بقیّه سازمان جهان هستى قرار داد.
بد نیست براى روشن شدن مطلب، این مثال را در نظر بگیرید: فرض کنید کتاب فوق العاده قطور و ضخیمى در یکى از سرداب هاى زیرزمینى مربوط به زمان هاى گذشته به دست ما بیفتد و پس از سال ها کوشش و تلاش مداوم و استفاده از صدها کتاب دیگر و استاد، موفّق شویم چند صفحه اى از آن را بفهمیم و در همین چند صفحه یک دنیا حقایق و اسرار، بلکه در هر سطرى نکته اى پر مغز و مطلبى عالى و پر ارزش بیابیم که حاکى از یک مغز بسیار توانا و علم سرشار باشد، ما گرچه از مطالب بقیّه کتاب و از صحّت و سُقم آن بکلّى بى خبریم، ولى اجمالا از همین چند صفحه مى توانیم پى ببریم که این کتاب اثر یک نابغه جهان علم و یک دانشمند لایق و برجسته بوده است، بلکه ممکن است از همین چند صفحه اجمالا بفهمیم که در صفحات ناخوانده، هزاران اسرار و نکات پر مغز علمى است که هنوز ما شایستگى درک آن را پیدا نکرده ایم.(1)