در وجود انسان، استعدادها و شايستگي ها و نيروهاى بالقوّه اى نهفته شده که اگر درست رهبرى شود به بالاترين درجات تكامل مادّى و معنوى مى رسد. او آزاد است از استعدادهاى خلاّقش در اين راه استفاده كند، ولى آزاد نيست كه آنها را به هدر دهد، آزاديهاى توأم با رعايت موازين اخلاقى به انسان آزادى واقعى مى دهد. بنابراین اخلاق نه انسان را محدود مى كند و نه غرائز خداداد را سركوب مى نمايد، بلكه كار اخلاق بهره گيرى از آزادى انسان در مسير سعادت و رهبرى غرائز براى رسيدن به كمال مطلوب است.

منافقان و دشمنان اسلام براى رحلت پیامبر(ص) دقیقه شمارى مى کردند تا با یک حرکت ضدّ انقلابى اسلام نوپا را در هم بشکنند؛ در چنین شرایطى اگر على(ع) قیام مى کرد به یقین، درگیرى روى مى داد و جامعه اسلامى چنان آشفته مى شد که راه براى آنها، جهت رسیدن به نیّات سوءشان هموار مى گشت. قیام «اهل ردّه» که بر اثر یکپارچگى مردم سرکوب شدند، شاهد و گواه روشنى بر این معناست.

قاضى ابوبکر باقلانى در پاسخ این پرسش که هدف از نصب امام چیست؟ مى گوید: فرماندهى سپاه، پاسدارى از مرزها، سرکوبى ستمگران، حمایت از مظلومان، اقامه حدود، تقسیم سرمایه هاى عمومى میان مسلمانان و هزینه کردن آن در امورى مانند جهاد با دشمنان، امورى است که هدف از نصب امام را تشکیل مى دهد و به عنوان وظایف و مسؤولیت هاى او به شمار مى آید.