معنای عبارت «عالَم محضر خداست»؟!

این که می گویند: "خداوند در همه جا حاضر است" به چه معناست؟

مفهوم حضور خداوند در تمام جهان اين است كه او مافوق مكان است و به اين دليل هيچ مكانى نسبت به او دورتر از مكان ديگر نيست، اگر بخواهيم مثالى - هرچند ناقص - براى اين معنا بزنيم بايد آن را تشبيه به حضور معادلات علمى و مسائل عقلى در همه جا بكنيم. مثلا مى گوييم: كل، بزرگتر از جزء است و اجتماع نقيضين ممكن نيست. توجه به اين كه تمام عالم هستى محضر او است، تأثير تربيتى فوق العاده اى در انسان ها دارد؛ آری چگونه ممكن است انسانى ايمان به چنين مطلبى داشته باشد و مولاى خود را حاضر ببيند و به سراغ زشتى ها برود.

حضور خداوند در همه جا

چگونه خداوند در همه جا حضور دارد؟

خداوند در قرآن می فرماید: «به هر سو رو كنيد، رو به خدا كرده ايد»؛ در واقع وجود او چنان وسيع است كه همه جا حاضر است و محل و مكانى براى او نيست. این عبارت تعبير روشني براى «لامكان» بودن خداست؛ زيرا همه جا بودن به اين معنی است كه داراى اجزاء زيادى بوده و فضا را پر كند و هر جزيى از او در سويى باشد، که چنين چيزى درباره خدا محال است؛ چراكه او اجزاء ندارد. همچنین دامنه الوهيت خداوند در همه جا گسترده است، لذا از همه چيز با خبر و افعالش حكيمانه است.

وسعت و محدوده «علم الهی»

وسعت و محدوده «علم الهی» چگونه است؟

قرآن درباره وسعت «علم الهي» مي فرمايد: «در آسمانها و زمين؛ خداوندِ يگانه او است، پنهان و آشكار شما را مى داند؛ و از آنچه [انجام مى دهيد و] به دست مى آوريد باخبر است». در اين آيه هم به حضور خداوند در تمام هستى اشاره كرده و هم از آگاهى او از نيّات پنهان و آشكار انسان خبر مى دهد، و در عبارت سوم از آگاهى او نسبت به اعمال بشر اطلاع مي دهد. البته منظور از حضور خداوند در آسمان ها و زمين حضور مكانى نيست؛ بلكه حضور به معناى احاطه وجودي است كه به همه چيز احاطه دارد، و همه اشياءِ نزد او حاضرند.

آثار تربيتي علم خداوند

آثار تربيتي علم خداوند چیست؟

علم خداوند دارای آثار تربیتی است. زمانی که قرآن به انسان مى گويد تو تنها نيستى و خدا همه جا با توست و اين باعث آرامش روح و صفاي جان مي شود. همچنین مى گويد: تو در حضور خدائى و عالم محضر اوست؛ سخت مراقب اعمال خود باش، و او را ميان خوف و رجا قرار می دهد. مسأله علم خدا هشدارى است به انسان ها كه حتى مراقب افكار و نيات خود باشند. وقتى خداوند از نیات ما آگاه است، علم او به ساير اعمال ما جاى شك ندارد، اين تعبير ما به او از رگ قلبش نزديكتريم، هشداری خوف انگيز، نوعی امید و آرامش نیز به انسان می دهد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

عن ابي عمارة المنشد قال:

«ما ذکر الحسين بن علي عند ابي عبدالله عليه السلام في يوم قط فرئي ابو عبدالله عليه السلام متبسما في ذلک اليوم الي الليل‏»

بحارالانوار، ج 44، ص 280