«مَثَلْ» در اصل از ماده «مُثُول» به معناى صاف ايستادن است؛ از این رو به عكس هايى كه از كسى يا چيزى مى گيرند، يا نقّاشى مى كنند، «تمثال» می گويند، گوئى خود او در آنجا ايستاده است. همچنین به هر چيزى كه شبيه چيز ديگر باشد «مثال» گفته مي شود، و «مَثَل» سخنى است كه با سخن ديگر شباهتى دارد. از سویی «مَثَلْ» به معناى صفت نيز آمده، که گاه به صفات جالب و زيبا «مَثَلْ» گفته مي شود.

بحث مَثَل و ممثول درکتاب «الهفت والاظلّه» منسوب به مفضّل بن عمر جُعفی، آمده و از امام درباره ممثولِ امام مى پرسد و امام جواب مى دهد که تو خیال مى کنى على و حسین کشته شدند و گرمى آهن را چشیدند، هیهات، حسن در زمان ابراهیم به صورت اسحاق و حسین به صورت اسماعیل درآمد و آنان ممثولان حسن و حسین بودند... حسین بن على در ظاهر هزار بار ذبح شده، ولى در واقع امام حسین هیچ آهنى بر گلو ندید. مَثَل حسین مَثَل مسیح است که بر کافران مشتبه شد و این وصف قتل تمام انبیاء و اوصیاء و اولیاء است.

آیه «لیس کمثله شیء»، تفسيرى از توحید ذاتی می باشد. خداوند هيچ مثل و مانندى ندارد و وجودى است بى نهايت از هر نظر، لذا تصوّر كنه ذات او براى ما غير ممكن است و حدیث معروف «ما عرفناک حق معرفتک» نیز به این مسئله اشاره دارد. همچنين در عالی ترین وجه به ترسیم یگانگی در سوره توحيد می پردازد؛ «الله اَحَدٌ» كامل ترين توصيف معرفة الله است؛ «الله» اشاره به ذاتى است كه داراى تمام صفات كمال است و «اَحَدْ» اشاره به نفى تمام صفات سلبيه است و «الله الصمد» اشاره اجمالى به تمام صفات ثبوتيه و سلبيه پروردگار می باشد.