على بن محمد بن عباس ابو حیّان توحیدى (310 یا 320 ـ 400 ق) از علماى معتزلى اهل سنت به شمار مى رود که گرایش هایى به فلسفه و صوفیگرى داشت. او به شدت تحت تاثیر اندیشه هاى جاحظ معتزلى قرار داشت و بر سبک و مسلک وى به تصنیف کتاب پرداخت. ابو حیّان با شیعیان و عقاید شیعه به شدت عناد و دشمنى داشت؛ او  بر ضد شیعه و بزرگان آن حدیث جعل می کرد. ماجراى جعل حدیث او توسط علامه امینى در کتاب «الوضّاعین و احادیثهم» نقد و بررسى شده است. احادیث وى در کتاب «الامتاع و الموانسه» موجود است. ابو حیّان فتواهاى عجیبى هم صادر مى کرد که خلاف قرآن و نصوص صریح نبوى بود. نقل است که توحیدى در اواخر عمرش بسیارى از نوشته هایش را قبل از منتشرکردنِ آنها به دلیل نداشتن محتواى قابل اعتنا سوزانده و از بین برده است.

امام صادق(ع) در برابر مرد زنديق و بى ايمانى كه از محضرش درباره وحدانيّت پروردگارش سؤال كرد؛ فرمود: «هنگامى كه آفرينش را منظّم مشاهده مى كنيم؛ و افلاك را در جريان، و آمد و شد شب و روز و خورشيد و ماه را طبق برنامه منظّم مى بينيم، اين درستى فرمان، و تدبير، و انسجام امور، دليل بر اين است كه مدبّر و پروردگار فقط يكى است».