«زهد» اسلامى به معناى عدم وابستگى و اسارت در چنگال مال و مقام و هوا و هوسهاست، نه به معناى تحريم چیزهای حلال و ترك آنها. قرآن نیز در این زمینه با صراحت مى فرمايد: «بگو چه كسى زينتهاى خداوند را كه براى بندگان خود آفريده و همچنين روزيهاى پاكيزه را حرام كرده است؟».

على بن محمد بن عباس ابو حیّان توحیدى (310 یا 320 ـ 400 ق) از علماى معتزلى اهل سنت به شمار مى رود که گرایش هایى به فلسفه و صوفیگرى داشت. او به شدت تحت تاثیر اندیشه هاى جاحظ معتزلى قرار داشت و بر سبک و مسلک وى به تصنیف کتاب پرداخت. ابو حیّان با شیعیان و عقاید شیعه به شدت عناد و دشمنى داشت؛ او  بر ضد شیعه و بزرگان آن حدیث جعل می کرد. ماجراى جعل حدیث او توسط علامه امینى در کتاب «الوضّاعین و احادیثهم» نقد و بررسى شده است. احادیث وى در کتاب «الامتاع و الموانسه» موجود است. ابو حیّان فتواهاى عجیبى هم صادر مى کرد که خلاف قرآن و نصوص صریح نبوى بود. نقل است که توحیدى در اواخر عمرش بسیارى از نوشته هایش را قبل از منتشرکردنِ آنها به دلیل نداشتن محتواى قابل اعتنا سوزانده و از بین برده است.

احمد بن عبد الله بن احمد بن اسحاق بن موسی بن مهران ابو نعیم اصفهانی (336 ـ 430 ق) یکی از مهم‌ترین دانشمندان تاریخ اسلام و حدیث اهل سنت به شمار می‌رود که او را صاحب نظر و مورد وثوق دانسته و به احادیث و نظرات وی درباره شخصیت‌های اسلامی توجه بسیاری کرده‌اند. او در اصفهان تولد و وفات یافت. پدر او از آزاد شدگان نوه جعفر ابن ابی طالب بوده است. از لحاظ عقیدتی تمایل بسیار شدیدی به مکتب اشعری داشت. در اصفهان و در دامان پدرش و برخی اساتید اصفهان رشد یافت و برای افزایش دانش حدیثی خود به شهرهای مختلف اسلامی مثل عراق، شام، نیشابور وحجاز مسافرت کرد.

او از چنان شهرت و تبحری برخوردار شد که مشتاقان احادیث نبوی از همه شهرهای اسلامی برای بهره جستن از دانش حدیثی وی به اصفهان و خدمت او می‌رسیدند. حتی گفته‌اند که به مدت چهارده سال در شرق و غرب سرزمین اسلامی کسی از لحاظ قدرت حفظ و تسلط بر سند احادیث برتر از او نبود. ابونعیم در نزد عموم علمای اهل سنت چنان زیاد است که از او به عنوان «حافظ بزرگ حدیث»، «محدث خبیر»، «استاد حافظان حدیث»، و «شیخ الثقات» یاد کرده‌اند.

او علی رغم تعصب شدید بر عقاید خود، برخی از احادیث مربوط به فضایل پنج تن آل عبا (علیهم السلام) (مثل ماجرای مباهله)، احادیث حضرت مهدی (علیه السلام)، و سایر اهل بیت (علیهم السلام) را نقل کرده و به ویژه در مورد آنها کتاب نیز نوشته است مثل کتاب «اخبارالمهدی» و «مانزل من القرآن فی علی».

نظام الدین حسن بن محمد بن حسین قمى نیشابورى معروف به اعرج نیشابورى (م 850 ق) یکى از دانشمندان اهل سنت ‌در زمینه تفسیرقرآن، ادبیات، ریاضى و فلسفه است که در اصل قمى بود و در شهر نیشابور زاده شد و در همانجا وفات یافت. وى با مهم ترین متاخران اهل سنت مثل سید شریف جرجانى، جلال الدین دوّانى و ابن حجر عسقلانى معاصر و در همان زمان از شهرت کافى برخوردار بود. او علاوه بر تفسیر، در علوم عقلى و طبیعى و ریاضى نیز تبحر داشت و کتاب‌های ارزشمندى در این علوم نوشته است. بر حسب آنچه از مقدمه کتاب تفسیرش بر مى آید، در فقه پیرو مذهب شافعى و در عقاید پیرو مسلک اشعرى بوده است و برخى تمایلات صوفیانه و عرفانى نیز داشته است. وى به استدلال هاى شیعیان بر آیات قرآن در باب عقاید شیعه امامیه ایراد وارد کرده است؛ اما در کتاب تفسیرش حدیث غدیر و ماجراى آن را نقل کرده و در چندین مورد نسبت به حضرت على (علیه السلام) اظهار محبت و احترام فراوانى کرده است.