اولا: بیانات روایی ما را به این حقیقت رهنمون می سازند که استجابت دعا امری مطلق نیست، بلکه مشروط به شرایطی است مانند: توبه و خودسازی و کوشش برای پاکی قلب و روح، پرهیز از تغذیه از حرام و غصب اموال و ستم به دیگران، مبارزه با فساد و دعوت به حق، عمل به پیمان های الهی، توأم شدن دعا با عمل و تلاش و کوشش و... .
ثانیا: خدا بر اساس عدالت، مصلحت بندگانش را رعایت می کند و برآورده سازی حاجات شان را در ارتباطی مستقیم با مصالح شان، اعمال می نماید نه بر اساس ترتیب اثر دادن فوری به خواسته های بندگان. می توان گفت که مهم ترین شرط استجابت دعا مصلحت بودن آن برای بنده است.
ثالثا: خداوند بر اساس اطلاع کاملش از مصالح و مفاسد، گاهی مطلوب دعاکننده را فورا عطا می کند، گاهی درخواست او را اجابت می کند و می پذیرد ولی به خاطر اینکه دوستش دارد مطلوب او را با گذشت مدتی عطا می کند، گاهی دعای او را می پذیرد و مستجاب هم می کند امّا اثر آن را «پاک شدن» گناهان و کفاره آنها قرار می دهد و گاهی نیز ضمن پذیرش آن دعا، آن را ذخیره و توشه آن بنده برای آخرتش قرار می دهد.

«دعا» و «نیایش» می تواند آثار و برکات متعددی در فرد و اجتماع داشته باشد. همانند: ارتباط با خداوند متعال، که سبب آرامش روح و اطمینان قلب انسان می شود. در واقع دعا و نیایش با خداوند یکی از شیوه های مؤثّرِ در کاهش اضطراب خاطر و روح است. از این رو روان شناسان، دعا و نیایش را عاملی مهم در پیش گیری از جنون و خودکشی می دانند. زیرا انسان نیایشگر هرگز خود را تنها و بی پناه نمی بیند. از سویی دعا موجب تهذیب اخلاق، تحول در اندیشه، و تقویت اراده می شود.