علاوه بر دلائل نقلى، دلائل عقلى نيز بر اثبات معاد وجود دارد؛ از جمله «برهان حكمت» که می گوید: اگر زندگى این جهان را بدون جهان ديگر در نظر بگيريم پوچ خواهد بود؛ زيرا چه لزومى دارد كه ما هفتاد سال يا كمتر و بيشتر در اين دنيا در ميان مشكلات دست و پا زنيم و بعد از بين برويم و نابود شويم. دليل ديگر «برهان عدالت» است: مسلماً در اين دنيا همه مجرمان، همه كيفر خود را و همه پاكان همه پاداش خود را نمي بينند؛ لذا لازم است دادگاه عدلى باشد كه تمام اعمال نيك و بد در آن حساب شود؛ وگرنه عدالت تأمين نمي شود.

اگر مرگ، نقطه پایان حیات انسان باشد، آفرینش انسان بیهوده خواهد بود. مطالعه در جهان هستی، شکوه و اسرار آفرینش را آشکار می سازد. از سوی دیگر باور کردنی نیست که هدف از آفرینش انسان، تنها همین زندگی کوتاه باشد و پس از آن همه آموزش ها و آمادگی های روحی، این دفتر بکلی بسته شود. قرآن در این رابطه می فرماید: «آيا گمان كرديد ما شما را بيهوده آفريديم و شما به سوى ما باز گردانده نمى شويد؟» در واقع عدم وجود معاد و زندگى پس از مرگ، آفرينش را بيهوده خواهد نمود.

خداى متعال در سوره «غاشیه» به برخی از نعمت های بهشتی اشاره کرده، از جمله: 1- چهره هاى شاداب، با طراوت و غرق در سرور بهشتیان؛ 2- راضی بودن بهشتیان از سعى و تلاش خود. 3- قرار گرفتن در بهشتى عالى. 4- در آنجا هیچ سخن لغو و بیهوده اى نمی شوند. 5- در آن بهشت، چشمه ها جارى است. 6- قرار گرفتن قدح هاى زیبا در کنار این چشمه ها. 7- وجود تخت ها و سریرهائى بلند در باغ های بهشتی. 8- وجود بالش ها و پشتى هائى بر تخت ها. 9-  گسترده شدن فرش های گران بها و بسیار زیبا.

قرآن در سوره طور آيه 35 مى فرمايد: «آيا آنها بدون خالق آفريده شده اند، يا اينكه خود خالق خويشند؟!». بدون شك هر مخلوق و حادثی از سه حال خارج نيست: يا بدون علّت آفريده شده، يا خود، علّت وجودى خويش است، و يا وجودى ازلى و ابدى(خدا) علّت او است. از آنجا كه احتمال اوّل و دوّم با هيچ عقل و وجدانى سازگار نيست، احتمال سوّم اثبات مى گردد؛ لذا خداوند احتمال اوّل و دوّم را به صورت استفهام انكارى ذكر مى كند و اين همان استدلال معروف علّت و معلول، است.

شناخت فلسفه آفرینش و خلقت انسان به شناخت عالم پس از مرگ کمک می کند. تکامل و تربیت نوع انسان، هدف از خلقت انسان می باشد و این هدف با مرگ انسان پایان نمی یابد؛ بلکه به شکل عالی تری پس از مرگ ادامه خواهد یافت. از این رو انعکاس فلسفه آفرینش و قانون تکامل را می توان در آیات قرآن، بویژه آیات سوره واقعه جستجو کرد، که همگی گواهی می دهند حیات واقعی با مرگ جسم پایان نمی پذیرد.