استفاده از فرصتها برای انجام «عمل صالح »

امام علی(علیه السلام) در خطبه 237 نهج البلاغه درباره غنیمت شمردن فرصت زندگی چه بیاناتی دارند؟

امام علی(ع) در این باره می فرمایند: «اكنون كه در متن زندگى هستيد عمل کنید، چرا که نامه هاى عمل گشوده است [و فرصت هرگونه اصلاح امكان پذير است] و بساط توبه گسترده است و فراريان از اطاعت خدا به سوى او فراخوانده مى شوند و به گنهكاران اميد عفو داده مى شود پيش از آنكه عذاب به سراغشان بيايد و مهلت تمام شود و فرشتگان مأمور ثبت اعمال نيك و بد به آسمان صعود كنند [پس سخت بكوشيد و فرصت را غنيمت بشماريد]».

«یاد مرگ» موجب غنیمت شمردن فرصت ها

امام علی(علیه السلام) درباره ترس از مرگ و غنیمت شمردن فرصت ها چه می فرمایند؟

امام علی(ع) درباره از دست دادن فرصت ها با وجود ترس از مرگ می فرماید: «از كسانى مباش كه از مرگ مى ترسند؛ ولى فرصت ها را از دست مى دهند»، در واقع ترس از مرگ گاه به سبب از دست دادن دارایی ها، مقامات و لذات دنيوى است كه شيوه افراد بى ايمان يا ضعيف الايمان است، و گاه به سبب از دست رفتن فرصت ها براى انجام اعمال نيك و اندوختن حسنات است، اما عجيب است كه با آگاهی از مرگ، در انجام اعمال نيك، شتاب نمی کنند.

علت مذموم بودن «عجله» در كارها

چرا «عجله» در کارها مذمّت، و از آن نهی شده است؟

براى هر كار مقدماتى نياز است كه اگر فراهم نگردد اقدام به آن كار بى نتيجه خواهد بود و اگر فراهم گردد و اقدام نشود و فرصت ها از دست برود باز هم بى نتيجه خواهد بود. به همين دليل «عجله و شتاب» به معنى اقدام كردن به كارها قبل از اين كه زمينه ها و مقدمات لازم آن كار فراهم شود، از صفات رذيله شمرده شده و «صبر» و بردبارى از فضايل اخلاقى بشمار مى آيد.

مذمّت «عجله و شتاب زدگی» در روایات اسلامی

در روایات اسلامی «عجله» چگونه مورد مذمت قرار گرفته است؟

در روايات بحث هاى فراوانى درباره نكوهش «عجله» و ستايش «تأنى» و خويشتن دارى ديده مى شود، از جمله اين كه: «عجله و شتاب مردم را هلاك كرده و اگر مردم داراى تأنّى و خويشتن دارى بودند، هيچ كس به هلاكت نمى رسيد». «تأنّى و خويشتن دارى از سوى خداست و عجله و شتاب از شيطان است». «از عجله بپرهيز؛ زيرا هرگاه عجله كنى نصيب و بهره خود را از دست خواهى داد». «لغزش هاى انسان با عجله افزايش مى يابد» و ...

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ السجّادُ عليه السّلام :

اِنّى لَمْ اَذْکُرْ مَصْرَعَ بَنى فاطِمَةَ اِلاّ خَنَقَتْنى لِذلِکَ عَبْرَةٌ.

من هرگز شهادتِ فرزندان فاطمه عليها السّلام را به ياد نياوردم ، مگر آنکه بخاطر آن ، چشمانم اشکبار گشت .

بحارالانوار، ج 46، ص 109