درست است كه امام زمان(عج) به همه جا احاطه دارد، ولي رفتن ما به جمکران به اين خاطر است كه اين مكان به امر امام زمان(عج) ساخته شده و از طرف ايشان توصيه شده تا دو ركعت نماز به نیت تحیت مسجد و دو رکعت به نیت نماز صاحب الزمان(عج) در آن خوانده شود. آری اين مكان در طول قرن ها محل اجتماع عشاق حضرت بوده كه از مکان های مختلف به آنجا مى آيند، لذا با حضور در آنجا مى توان از بركات این اجتماع و مكان مقدس بهره مند شد و نفس حركت به سوى محبوب از راه دور، آثار و بركات ویژه ای دارد.

دليل خاصى نداريم كه اگر كسى چهل شب چهارشنبه به «مسجد مقدس جمکران» برود به زيارت حضرت مهدى(عج) مشرف مى شود؛ ولى مطابق برخى از روايات عدد چهل اثرى تكوينى در بروز استعدادها و به فعليت رسيدن آنها دارد. حال اگر كسى به نيت تشرف به محضر حضرت به اين مكان مقدس شرفياب شود و بطور جدی از خدا ملاقات را بخواهد و خود را براى ملاقات با ایشان آماده كند؛ اميد است كه به ملاقات آن حضرت شرفياب گردد.

احتمال دارد كه قضيه «ساخت مسجد مقدس جمكران» به جهت تناسب آن با موضوع كتاب «تاريخ قم» در حاشيه اين كتاب نوشته شده و سپس به مرور زمان از حاشيه به داخل متن كتاب وارد شده است و از آنجا كه فتال نيشابورى در سال 508 به شهادت رسيده و دو قرن بعد از نويسنده كتاب «تاريخ قم» بوده كه معاصر شيخ صدوق است، لذا اين كتاب به شيخ صدوق نسبت داده شده است. مؤيد اين مطلب اينكه در زمان قديم چاپ نبوده و از روى هر كتاب رونويسى مى كرده اند و افرادى بودند كه حرفه آنها رونويسى بوده است هر چند خودشان عالم به مباحث آن كتاب نبوده اند.

اهميّت «مسجد مقدس جمكران» به دلايل متعددي است از جمله: این مکان مورد توجه خداوند است و به امر حضرت حجت(عج) بنا شده است و براي خواندن نماز در آن ثواب بسیاری ذكر شده است، این مسجد محل اجتماع عشاق اهل بيت(ع) و امام زمان(عج) است و بسيارى از گرفتاران و بيماران صعب العلاج در آن شفا يافته اند و بسيارى از عشاق به لقاى حضرت شرفياب شده اند، هم چنين علمای بزرگ در طول تاريخ، پياده يا سواره براى توسل به حضرت و نماز گزاردن، به این مسجد مشرف شده اند.

رفتن چهل بار به «مسجد مقدس جمكران» دلیل خاصى ندارد؛ اما از سه طريق مى توان مشروعيت آن را به اثبات رسانيد: 1- روش علما و صلحا مداومت بر چهل بار رفتن به مسجد جمكران است. 2- در روايات بسيارى آمده است که هر كس چهل روز خود را براى خدا خالص كند چشمه هاى حكمت از قلبش بر زبانش جارى مى گردد. 3- از مجموعه روايات استفاده مى شود كه عدد چهل در شكوفايى قابليت هاى مادى و معنوى تاثير بسزايى دارد. لذا مى توانيم عدد چهل و چله گيرى را در تمام كارهاى خير تعميم دهيم.

تنها دليلي كه مي توان براي این مسئله بيان كرد دستور امام زمان(عج) به «حسن بن مثله جمكرانى» است مبنی بر اینكه پس از خريداري بزي مشخص از گله «جعفر كاشانى» آن را در شب چهارشنبه در مكان مسجد ذبح كند و گوشت آن را در روز چهارشنبه توزيع كند؛ لذا مخلصين حضرت در اين شب مبارك دور هم جمع مى شوند و با استمداد از خداوند متعال و توسل به آن حضرت در صدد ذبح نفس اماره خويش برآمده و حاجات خود را از آن حضرت طلب مى كنند.

در قضيه حسن بن مثله جمكرانى آمده است: «حضرت مهدي(عج) فرمود: ... در اين مكان هفت روز اقامت كن و در آن چهار ركعت نماز بجاى آور، دو ركعت نماز تحيت مسجد ... و دو ركعت نيز به نيت نماز صاحب الزمان ... آن گاه فرمود: بر تو باد به مواظبت بر اين نماز. هر كس در اين مسجد حاضر شود و اين نماز را به جاى آورد مثل آن است كه در بيت العتيق [کعبه] نماز گزارده است».

در مورد بناى «مسجد مقدس جمكران» و خواندن نماز در آن احتياج به بررسى سند اين قضيه نيست؛ زيرا مطابق احاديث صحيح السند در مورد اعمال مستحبي، هر كس به امید رسيدن به ثواب هاي آن اعمال، عمل مستحبى انجام دهد به او ثواب داده مى شود گرچه آن حديث واقعيت نداشته باشد.

در كتاب «تاريخ قم»، که اکنون در دست ماست اثری از قضیّه «مسجد مقدس جمکران» وجود ندارد؛ چرا كه كتاب فعلي يك چهارم اصل كتاب مى باشد و تنها پنج باب از كل بيست باب كتاب به دست ما رسيده و به احتمال قوى، قضيه جمكران در آن بخشِ مفقود شده از كتاب آمده است.

برای مستندات ساخت «مسجد مقدس جمکران» بايستي به كتاب «مونس الحزين» مراجعه كرد؛ اما اين كتاب از تأليفات شيخ صدوق نيست و به نظر ابن شهر آشوب و مرحوم مجلسی متعلق به فتال نيشابورى است.