آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن به پيامبر(ص) می فرمايد: «ما اين كتاب را به حقّ بر تو نازل كرديم؛ تا به آنچه خداوند به تو آموخته در ميان مردم قضاوت كنى؛ و از كسانى مباش كه از خائنان حمايت نمايند» و در آیه دیگر می فرماید: «اگر ميان آنها داورى كنى، با عدالت داورى كن، كه خدا عادلان را دوست دارد». همچنین می فرماید: «خداوند به شما فرمان مى دهد كه امانت ها را به صاحبانش بدهيد؛ و هنگامى كه ميان مردم داورى مى كنيد، به عدالت داورى كنيد». به مؤمنان هم سفارش مى كند كه داورى عادلانه پيامبر(ص) را بدون كمترين ناراحتى در ظاهر و باطن گردن نهاده و حقّ را بپذیرند حتی اگر تلخ باشد.

قرآن در آيات متعدّدى به موضوع ضرورت وجود «نظام قضائي» در حكومت اسلامي اشاره كرده است؛ از جمله:
1ـ در يك جا پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) را مخاطب ساخته مى فرمايد: «اِنّا اَنْزَلْنا اِلَيْكَ الْكِتابَ بِالحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النّاسَ بِما اَراكَ اللهُ وَ لاتَكُنْ لِلْخائِنينَ خَصيماً»(1)؛ (ما اين كتاب را به حقّ بر تو نازل كرديم؛ تا به آنچه خداوند به تو آموخته در ميان مردم قضاوت كنى؛ و از كسانى مباش كه از خائنان حمايت نمايى).
2ـ در مورد ديگر درباره داورى در ميان غير مسلمان ها نيز همين دستور را به پيامبر(صلى الله عليه وآله) مى دهد و مى فرمايد: «وَ اِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ»(2)؛ (واگر داورى کنى، با عدالت در میان آنها داورى کن، که خدا عدالت پیشگان را دوست دارد).
3ـ در جاى ديگر روى سخن را به همه مؤمنان كرده و همين دستور را به آنها مى دهد، و مى فرمايد: «اِنَّ اللهَ يَأْمُرُكُمْ اَنْ‌تُؤَدُّوا الأماناتِ اِلى اَهْلِها وَ اِذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النّاس اَنْ‌تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ اِنَّ اللهَ نِعِمّا يَعِظُكُمْ بِهِ إنَّ اللّهَ كانَ سَميعاً بَصيراً»(3)؛ (خداوند به شما فرمان مى دهد که امانتها را به صاحبانش بدهید؛ و هنگامى که میان مردم داورى مى کنید، به عدالت داورى کنید. خداوند، اندرزهاى خوبى به شما مى دهد. خداوند، شنوا و بیناست).
4ـ از سوى ديگر به مؤمنان سفارش مى كند كه به داورى عادلانه پيامبر(صلى الله عليه وآله) گردن نهند و كمترين ناراحتى نه تنها در ظاهر كه در باطن هم نداشته باشند، و حقّ و عدالت را هر چند تلخ باشد با جسم و جان پذيرا شوند. مى فرمايد: «فَلا وَ رَبِّكَ لايُؤمِنُونَ حَتّى‌يُحَكِّمُوكَ فيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لايَجِدُوا مِنْ اَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمّاقَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْليماً»(4)؛ (به پروردگارت سوگند که آنها ایمان نخواهند آورد، مگر این که در اختلافات خود، تو را به داورى طلبند؛ و سپس از داورى تو، در دل خود احساس ناراحتى نکنند؛ و کاملاً تسلیم باشند).
5ـ و نيز مى فرمايد: «اِنَّما كانَ قَوْلَ الْمُؤمِنينَ اِذا دُعُوا اِلَى اللهِ وَ رَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ اَنْ‌يَقُولُوا سَمِعْنا وَ اَطَعْنا وَ اُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»(5)؛ (سخن مؤمنان هنگامى كه به سوى خدا و رسولش دعوت شوند تا ميان آنان داورى كند، تنها [و در این حال] اين است كه مى گويند شنيديم و اطاعت كرديم؛ و اينها همان رستگاران[واقعى] هستند).
6ـ قرآن مجيد حتى در مسأله شهادت و گواهى دادن به حق _كه يكى از مقدمات مهم داورى به حق و عدالت است_ تأكيد فراوان نموده و همه مؤمنان را مخاطب ساخته مى فرمايد: «يا اَيُّها الَّذينَ آمَنُوا كُونُوا قَوّامينَ لِلّهِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ وَ لايَجْرِمَنَّكُمْ شَنَئَآنُ قَوْم عَلى اَنْ لاتَعْدِلُوا اِعْدِلُوا هُوَ اَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَ اتَّقُوا اللهَ اِنَّ اللهَ خَبِير بِما تَعْمَلُونَ»(6)؛ (اى كسانى كه ايمان آورده ايد! همواره براى خدا قيام كنيد، و از روى عدالت، گواهى دهيد. دشمنى با جمعيتى، شما را به گناه و ترك عدالت نكشاند. عدالت پیشه كنيد، كه به پرهيزكارى نزديك تر است؛ و از [نافرمانی] خدا بپرهيزيد، كه خداوند از آنچه انجام مى دهيد، با خبر است).
بنابراين در محيط جامعه اسلامى هيچ چيز نمى تواند حق و عدالت را بر هم زند؛ شهادت ها همه بايد عادلانه باشد چه در مورد دوست و چه در مورد دشمن، و داورى ها و قضاوت ها نيز بايد بر محور عدالت دور زند، و نزديك ترين و دورترين افراد بايد در آن يكسان باشند.(7)