آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ایراد عمده کار شورشیان بر ضد «عثمان» این بود که خارج از محور قوانین قضایی اسلام، به طور خودسرانه عمل کردند. شایسته بود قبل از آنکه از طرف قشرهای پایین جامعه شورشی علیه عثمان انجام شود، بزرگان صحابه از مهاجرین و انصار، او را محاکمه می کردند تا کار به دست توده مردم نیفتد. بنابراین فرمایش امام(ع) در خطبه 168 «نهج البلاغه» که می فرماید: «اگر اوضاع آرام شود، من متخلفان را کیفر خواهم داد» کاملاً حساب شده و هماهنگ با قوانین قضایی اسلام است.

بى شك، شورشى كه بر ضدّ «عثمان» به پا شد بسيار ريشه دار بود؛ زيرا طرفداران عثمان و بستگان و ياران او ـ که در ميان مردم مدينه كم نبودند ـ نتوانستند در برابر آن بايستند و گروه مهاجران و انصار، غالباً تماشاچى اين صحنه بودند. دليل آن هم روشن است؛ زيرا كمتر كسى بود كه از حكومت عثمان، دل خوشى داشته باشد؛ جز خويشاوندان و اطرافيان او كه بر مقامات و بيت المال چنگ انداخته بودند و به يغما مى بردند.
هر محقّق بى طرفى كارهاى دوران خلافت عثمان را غير قابل توجيه مى داند؛ به همين دليل، شايسته بود قبل از آن كه شورشى از قشرهاى پايين برخيزد، بزرگان صحابه از مهاجرين و انصار، او را به محاكمه دعوت مى كردند تا كار به دست توده مردم نيفتد.
بنابراين، ايراد عمده كار شورشيان اين است كه خارج از محور قوانين قضايى اسلام، به طور خودسرانه عمل كردند و همان گونه كه گفتيم مى بايست محاكمه به دست بزرگان صحابه انجام مى شد و اگر اميرمؤمنان على(عليه السلام) در خطبه 168 می فرمايد: «اگر اوضاع آرام شود، من متخلّفان را كيفر خواهم داد» به جهت همين موضوع است؛ همان گونه كه آن حضرت در مدّت محاصره عثمان، براى خاموش كردن اين آتش، تلاش و كوشش فراوانى كرد و فرزندانش حسن و حسين را براى اين كار فرستاد.
بنابراين، جوابى كه حضرت در خطبه یاد شده بيان فرموده، حساب شده و هماهنگ با قوانين قضايى اسلام است.(1)