آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

غيرت، خصلت و اخلاقی ارزشمند است كه انسان را وادار به دفاع شديد از دين و آيين و ناموس و كشور خود مى كند. گرچه این واژه بیشتر در دفاع از ناموس به کار می رود، لکن مفهومی گسترده دارد. البته اين صفت نیز مانند صفات برجسته ديگر اگر به راه افراط كشيده شود مبدل به ضد ارزش مى شود، و آن در صورتى است كه به شكل دفاع غير منطقى و آميخته با وسواس درآيد. امام علی(ع) می فرمایند: «از غيرت بی مورد بپرهيز زیرا سبب مى شود كه افراد درستكار گرفتار آلودگى شده و افراد بى گناه در معرض تهمت قرار گيرند».

«غيرت» خصلت و اخلاقی است كه انسان را وادار به دفاع شديد از دين و آيين و ناموس و كشور خود مى كند، و اصولا هرگونه دفاع شديد از ارزش ها نوعى غيرتمندى است. گرچه اين واژه غالباً درباره غيرت ناموسى به كار مى رود ولى مفهوم آن وسيع و گسترده است. البته اين صفت مانند صفات برجسته ديگر اگر به راه افراط كشيده شود مبدل به ضد ارزش مى شود، و خلق نكوهيده اى است، و آن در صورتى است كه به شكل دفاع غير منطقى و آميخته با وسواس درآيد.
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در حديثى می فرمایند: «مِنَ الْغيرَةِ ما يُحبُ اللّهَ وَ مِنْها ما يَكْرَهُ اللّهُ فَاَما ما يُحِبُّ فَالْغيَرةُ فِى الرَيْبَةِ وَ اَما ما يَكْرَهُ فَالغيرَةُ فى غَيْرِ الرَّيْبَةِ»(1)؛ (یک نوع از غيرت را خداوند دوست دارد، و نوعى از آن را دوست ندارد، اما غيرتى كه خدا آن را دوست دارد، غيرتى است كه در موارد مشكوك [كه قرائنى بر آلودگى ها وجود دارد] مى باشد، و اما آنچه را خدا نمى پسندد، غيرتى است كه بی اساس و از روی وسواس باشد [يعنى انسان مثلاً همسر خود را با ظن و گمان بى اساس متهم سازد، و نسبت به پاكدامنى او گرفتار وسواس گردد كه اين صفت بسيار زشت و خطرناك و سبب تشويق افراد پاكدامن به فساد مى شود]). امام اميرالمؤمنين(عليه السلام) در نامه ای به فرزند گرامي اش امام مجتبى(عليه السلام) می فرماید: «وَ اِيّاكَ وَ التَّغايُرَ فِى غَيْرَ مَوْضِعِ غَيْرَة فَاِنَّ ذلكَ يَدْعُوا الصَّحِيحَةَ إِلَى السَّقَمِ وَ الْبَرِيَّةَ اِلَى الرَّيْبِ»(2)؛ (از غيرت در غير موردش بپرهيز چرا كه اين گونه غيرت ها [افراطى انحرافى و آميخته با وسواس] سبب مى شود كه افراد درستكار، گرفتار آلودگى و گناه شوند و افراد بى گناه در معرض تهمت قرار گيرند).
حقيقت اين است كه افراط در همه چيز مذموم است، به خصوص در امثال غيرت. چرا كه افراط در آن، سبب مى شود كه انسان نسبت به نزديك ترين محارم خود سوء ظن پيدا كند، و آنها را با كنجكاوى هاى بى مورد و حركات مشكوك و سخنان بى اساس مورد اتهام قرار دهد. و اى بسا همين امر سبب شود كه آنها را در دامن فساد بيندازد. به هر حال اين گونه غيرت ها و سوء ظن ها در شرع اسلام حرام است و بايد جداً از آن پرهيز كرد. از اخبار مربوط به جاهليت چنين بر مى آيد كه يكى از علل كشتن دختران و زنده به گور كردن نوزادان دختر يا عامل اصلى آن نوعى غيرت انحرافى و بى منطق بود كه مى گفتند ممكن است اين ها بزرگ شوند و در جنگ هاى قبيلگى اسير چنگال دشمنان گردند، و نواميس ما به دست جوانان دشمن بيفتد، چه بهتر كه ما آنها را نابود كنيم، و نواميس خود را حفظ نماييم.(3)