آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) در خطبه 97، درباره مهلت دادن به ستمگران مي فرماید: «اگر خداوند، ظالم و ستمگر را [چند روزى] مهلت دهد، چنان نيست كه فرصت مجازات او از دستش برود، او در كمينگاه، بر سر راه ستمگر است و گلوى وى را در دست دارد؛ هر زمان بخواهد مى فشارد، آن چنان كه نتواند آب دهان را فرو بَرَد». كلام امام(ع) تأكيد دارد كه خداوند هیچگاه از ظالمان غافل نبوده و در کمین آنان و مسلّط بر آنان است و اگر چند روزی به آنها مهلت می دهد به اين خاطر است که بر گناهان خود بیفزایند تا عذاب الهی آنها را فرا بگيرد.

امام علي(علیه السلام) در خطبه 97 «نهج البلاغه» مى فرمايد: (اگر خداوند، ظالم و ستمگر را [چند روزى] مهلت دهد، چنان نيست كه فرصت مجازات او از دستش برود، او در كمينگاه، بر سر راه ستمگر است و گلوى وى را در دست دارد؛ هر زمان بخواهد مى فشارد، آن چنان كه نتواند آب دهان را فرو بَرَد)؛ «وَ لَئِنْ أَمْهَلَ الظَّالِمَ فَلَنْ يَفُوتَ أَخْذُهُ، وَ هُوَ لَهُ بِالمِرْصَادِ عَلَى مَجَازِ طَرِيقِهِ، وَ بِمَوْضعِ الشَّجَا(1) مِنْ مَسَاغِ(2)رِيقِهِ(3)».

اين همان چيزى است كه «قرآن مجيد» كراراً به آن اشاره كرده و مى فرمايد: «وَ لَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ»(4)؛ (آنها كه كافر شدند تصوّر نكنند اگر به آنان مهلت مى دهيم به سودشان است؛ ما به آنها مهلت مى دهيم براى آنكه بر گناهان خود بيفزايند و براى آنها عذاب خوار كننده اى است) و در جاى ديگر مى فرمايد: «اِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ»(5)؛ (به يقين پروردگار تو در كمينگاه [ظالمان] است).

اين موضوع، نه تنها در عصر امام علي(علیه السلام) و درباره ستمگران شام و گردنكشان لشكر عراق صادق است؛ بلكه امروز هم براى همه ما درس آموزنده اى است كه مهلت هاى الهى درباره ستمگران، نبايد سبب غرور و غفلت آنها گردد.

در حديثى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم كه: «خداوند فرشته اى را [براى مأموريتى] به زمين فرستاد؛ مدّتى در زمين ماند و سپس به آسمان عروج كرد؛ به او خطاب شد در زمين چه ديدى؟ گفت: شگفتى هاى فراوانى ديدم و از عجيب ترين چيزهايى كه ديدم اين بود كه بنده اى از بندگانت را غرق نعمتت ديدم؛ رزق و روزىِ تو را مى خورد و ادّعاى خدايى مى كرد، من از جرأت و جسارت او در برابر تو و از حلم تو در برابر او در شگفتى فرو رفتم! خداوند فرمود: آيا از حلم من تعجّب كردى؟! من چهار صد سال به او مهلت دادم، كمترين ناراحتى جسمانى پيدا نكرد و هر چه از دنيا مى خواست به آن مى رسيد و غذا و آب او كمترين تغييرى پيدا نمى كرد [اينها همه براى اين بوده است تا او را بيازمايم و بندگان را هم به وسيله او آزمايش كنم]».(6)،(7)