آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند می فرمايد: «بدى را با نيكى دفع كن تا دشمنان سرسخت هم چون دوستان صميمى گردند». البته اینکار (دفع بدی با نیکی) شيوه های مختلفى دارد كه يكى از آنها نرمى و خوش رويى در برابر دشمنان سرسخت است كه در بسيارى از مواقع، آنان را تبدیل به دوستان مهربان مى کند. البته درک اين مرحله از حسن خلق احتياج به سلطه كامل بر نفس دارد و تنها با داشتن خودسازى، سعه صدر كافى و ريشه کن سازی انتقام جويى در وجود خويش می توان چنين كارى را انجام داد.

خداوند در آيه 34 سوره فصلت، از نرمش و مدارا حتى با دشمنان سر سخت سخن می گوید، و در بيان تأثير شگرف اين رفتار، مى فرمايد: «اِدْفَعْ بِالَّتى هِىَ اَحْسَنُ فَاِذا الَّذِى بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عِداوَةٌ كَاَنَّهُ وَلِىٌّ حَمِيمٌ»؛ (بدى را با نيكى دفع كن تا دشمنان سرسخت همچون دوستان گرم و صميمى شوند).
البته دفع سيئات با حسنات، طرق و مصاديق مختلفى دارد كه يكى از آنها نرمى، مدارا، خوش رويى و ادب در برابر دشمنان لجوج و سرسخت است كه در بسيارى از اوقات آن ها را به كلى منقلب مى كند، و دشمنان سرسخت را به دوستان مهربان تبديل مى نمايد. جالب اين كه در آيه بعد مى فرمايد: «وَ ما يُلَقّاها اِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُوا وَ ما يُلَقّاها اِلاّ ذُو حَظٍّ عَظِيم»(1)؛ (اين كار از هر كس ساخته نيست؛ تنها كسانى كه داراى صبر و استقامت اند توفيق چنين برخوردى را با دشمنان پيدا مى كنند، و تنها كسانى كه بهره عظيمى از ايمان و تقوا دارند به آن نائل مى شوند).
البته رسيدن به اين مرحله از حسن خلق كه انسان بدى ها را به نيكى پاسخ گويد كار هر كس نيست زيرا احتياج به سلطه كامل بر نفس دارد و تنها كسانى كه خودسازى كرده و از سعه صدر كافى برخوردارند و انتقام جويى را در وجود خود ريشه كن ساخته اند توان چنين كارى را دارند.(2)