آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در ارتباط با حوادث قبر تا قبل از آمدن قیامت می فرماید: «پیش از فرا رسیدن قیامت امورى وجود دارد مانند: تنگى قبر، شدت غم و اندوه، درهم فرو رفتن استخوان ها بر اثر فشار قبر، تاريكى لحد و پوشانده شدن آن از سنگ ها». در واقع مرگ نه به معناى پايان همه چيز، که انتقال از محيطى آرام و مرفه به محيطى بسيار وحشتناك است و همه اين امور، هشداری است برای انسان تا خود را برای چنین سفری آماده نماید.

امام علی(عليه السلام) در بخشی از خطبه 190 «نهج البلاغه» به ذكر بخشى از حوادث تكان دهنده مرگ و قبر مى پردازد و مى فرمايد: (و پيش از فرا رسيدن قيامت، امورى است كه مى دانيد از جمله: تنگى قبرها، شدت غم و اندوه، ترس از حوادث قيامت، بيم و وحشت پى درپى، درهم فرو رفتن استخوان ها [بر اثر فشار قبر]، كر شدن گوش ها، تاريكى لحد، ترس از وعده عذاب، غم و اندوه تنگناى گور و پوشانده شدن آن از سنگ ها [و سرانجام خفتن در زير خروارها سنگ و خاك])؛ «وَ قَبْلَ بُلُوغِ الْغَايَةِ مَا تَعْلَمُونَ مِنْ ضِيقِ الْاَرْمَاسِ(1)، وَ شِدَّةِ الْاِبْلَاسِ(2)، وَ هَوْلِ الْمُطَّلَعِ(3)، وَ رَوْعَاتِ(4) الْفَزَعِ، وَ اخْتِلاَفِ الْاَضْلِاعِ(5)، وَ اسْتِكَاكِ(6) الْاَسْمَاعِ، وَ ظُلْمَةِ اللَّحْدِ، وَ خِيفَةِ الْوَعْدِ، وَ غَمِّ الضَّرِيحِ(7)، وَ رَدْمِ(8) الصَّفِيحِ(9)».
با توجّه به اينكه مرگ در نزد ما به معناى پايان همه چيز نيست و روح بعد از آن، هوشيار مى ماند و بسيارى از مسائل بعد از مرگ را لمس مى كند، قبرهاى تنگ و تاريكى كه در مقايسه با خانه هاى وسيع و زيبا بسيار وحشت انگيز است و نگرانى هاى مربوط به فشار قبر و وحشت از آينده، جدايى از دوستان و عزيزان و احساس تنهايى مطلق و متلاشى شدن اعضاى پيكر در زير خاك و در يك كلمه منتقل شدن از محيطى آرام و مرفه به محيطى بسيار وحشتناك، همه اينها امورى است كه فكر آن لرزه بر اندام مى اندازد و به همگان هشدار مى دهد كه آماده براى چنين سفر پرخوف و خطرى بشوند.
شايان توجّه است كه امام(عليه السلام) ضمن ده تعبير گويا و كوتاه و تكان دهنده، گويى همه چيز را در مقابل چشم مخاطبان در ارتباط با مسئله مرگ و قبر مجسم مى سازد؛ امورى كه همه بدون استثناء بايد در انتظار آن باشند و انديشه در آن، انسان را از خواب غفلت، هر چند عميق باشد بيدار مى سازد و به اصلاح برنامه هاى زندگيش وادار مى كند.
شايد به همين دليل است كه در دستورات اسلامى آمده هنگامى كه ميّت را به سوى قبر مى بريد قبل از رسيدن به قبر، او را به زمين بگذاريد، اندكى صبر كنيد باز جلوتر ببريد و به زمين بگذاريد و اندكى صبر كنيد و به اين ترتيب او را براى ورود به جايگاه وحشتناكش آماده كنيد.(10)،(11)