آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام حسن عسكري(ع) در جهت زمینه سازي «غیبت» امام زمان(عج) فعاليت هايي از طريق بيانات و تعليمات و كم كردن ارتباطات خود با شيعيان، اتخاذ نظام وكالت، قربانى كردن براى فرزندش و نشان دادن ایشان به شيعيان خاص و ... انجام دادند.

فعاليت هاى امام عسكرى(عليه السلام) براي «زمينه سازي غیبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه)» به چند دسته تقسيم می شود:

1. تعليمات و بيانات:
امام عسكرى(عليه السلام) در حديث مبسوطى به احمد بن اسحاق فرمود: «... يَا أَحْمَدَ بْنَ إِسْحَاقَ مَثَلُهُ فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ مَثَلُ الْخَضِرِ(عليه السلام) وَ مَثَلُهُ مَثَلُ ذِي الْقَرْنَيْنِ، وَ اللَّهِ لَيَغِيبَنَّ غَيْبَةً لَا يَنْجُو فِيهَا مِنَ الْهَلَكَةِ إِلَّا مَنْ ثَبَّتَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ فِيهَا لِلدُّعَاءِ بِتَعْجِيلِ فَرَجِهِ ...»(1)؛ (... اى احمد بن اسحاق! مَثَل او در اين امت مثل خضر(عليه السلام) و مثل ذى القرنين است. به خدا سوگند هر آينه غيبتى خواهد نمود كه تنها كسانى كه خداوند آنان را بر قول به امامت او ثابت كرده و به دعا بر تعجيل فرجش موفق ساخته، هلاك نخواهند شد ...) و نيز فرمود: «... أَمَا إِنَّ لِوَلَدِي غَيْبَةً يَرْتَابُ فِيهَا النَّاسُ إِلَّا مَنْ عَصَمَهُ اللَّهُ عزّ وَ جَلَّ»(2)؛ (... آگاه باشيد همانا براى فرزندم غيبتى خواهد بود كه در آن مردم شك خواهند كرد، جز كسانى كه خداوند عزوجل آنها را حفظ كرده باشد).

2. كم كردن ارتباطات خود با شيعيان:
مسعودى مى گويد: «هنگامى كه امر امامت به او رسيد با خواص خود و غير خواص از پشت پرده سخن مى گفت، مگر در اوقاتى كه او را به خانه سلطان مى بردند».(3) لذا شيعيان حضرت براى ملاقات با او در راه مى نشستند تا در آن اوقات حضرت را ملاقات كنند.(4)

3. اتخاذ نظام وكالت:
گر چه امام عسكرى(عليه السلام) اولين كسى نبود كه به نظام وكالت رو آورد؛ ولى در زمان آن حضرت براى زمينه سازى غيبت فرزندش مهدى(عليه السلام) آن را توسعه داد و لذا در اين راستا عثمان بن سعيد و فرزندش را به عنوان وكيل مورد اعتماد و ثقه خود معرفى فرمود: «... وَ اشْهَدُوا عَلَى أَنَّ عُثْمَانَ بْنَ سَعِيدٍ الْعَمْرِيَّ وَكِيلِي وَ أَنَّ ابْنَهُ مُحَمَّداً وَكِيلُ ابْنِي مَهْدِيِّكُمْ»(5)؛ (و شهادت دهيد بر اينكه عثمان بن سعيد عمروى وكيل من است و همانا فرزند او محمد وكيل فرزند من، مهدى شماست) و نيز از وكلاى او محمد بن احمد بن جعفر و جعفر بن صيقل است.(6)

4. قربانى كردن براى فرزندش:
صدوق به سندش از ابى جعفر عمرى نقل كرده كه فرمود: هنگامى كه آقا متولد شد، امام عسکری(علیه السلام) فرمود: «ابْعَثُوا إِلَى أَبِي عَمْرٍو، فَبُعِثَ إِلَيْهِ فَصَارَ إِلَيْهِ فَقَالَ لَهُ اشْتَرِ عَشَرَةَ آلَافِ رِطْلِ خُبْزٍ وَ عَشَرَةَ آلَافِ رِطْلِ لَحْمٍ وَ فَرِّقْهُ أَحْسَبُهُ قَالَ عَلَى بَنِي هَاشِمٍ وَ عُقَّ عَنْهُ بِكَذَا وَ كَذَا شَاةً»(7)؛ (كسى را نزد ابو عمرو بفرستيد كسى را فرستادند هنگامى كه آمد حضرت به او فرمود: ده هزار پيمانه گوشت بخر و - به گمانم فرمود: - آن را بين بنى هاشم تقسيم كن و از طرف او فلان تعداد گوسفند عقيقه كن) و نيز در نامه اى به خواص خود در قم دستور داد كه از طرف فرزندش عقيقه كرده و به مردم گوشزد كنند كه اين عقيقه به مناسبت ولادت مولود جديد امام عسكرى(عليه السلام) محمد است و نيز به خواص خود در بغداد و سامرا نيز چنين نوشت.

5. نشان دادن فرزند خود به شيعيان خاص:
امام عسكرى(عليه السلام) براى تثبيت قلوب شيعيان نسبت به ولادت و امامت فرزندش مهدى(عجل الله تعالی فرجه) او را به تعداد بسيارى از يارانش نشان داد آنها نيز از آن فرزند معجزاتى مشاهده كردند كه موجب يقين به امامت او شد، كه از آن جمله مى توان به احمد بن اسحاق اشعرى اشاره نمود.(8)،(9)