آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این کتاب که «طبقات ابن سعد» نیز نامیده مى شود از مهم ترین منابع سیره نویسى و صحابه شناسى (رجال حدیث) به شمار مى رود که توسط محمد بن سعد بن منیع هاشمى (168ـ230) تالیف شده است. تنظیم و منسجم کردن همه این مطالب توسط خودش مقدور نشد و پس از وفاتش توسط شاگرد مبرّز وى یعنى حسین بن فهم تدوین شد. یعنى کتاب طبقات در واقع توسط ابن فهم تدوین شده است اگر چه محتوا و مطالب آن از ابن سعد است. این کتاب مهم ترین کتابى است که از قرن دو و سه باقى مانده و بسیارى از مطالب مربوط به سیره نبى اکرم و اصحاب ایشان، و همچنین بررسى شخصیت هاى مهم اسلام تا زمان خودش را دربر دارد. ابن سعد که یک سنى مذهب متعصب بوده است در بسیارى از موارد، در شرح حال شخصیت هاى شیعه ونقل وقایع مربوط به شیعه کینه ورزى خود به شیعیان را اظهار کرده است.

«الطبقات الکبری» که «طبقات ابن سعد» نیز نامیده مى شود، از مهم ترین منابع سیره نویسى و صحابه شناسى (رجال حدیث) به شمار مى رود که توسط محمد بن سعد بن منیع هاشمى (168ـ230) تالیف شده است. ابن سعد که شاگرد و کاتب واقدى بود، همه دست نوشته هاى او را در دست داشت و توانست که با توسعه دانش حدیثى و تاریخى خود از طریق تحصیل در شهرهاى مختلف عراق و حجاز، نوشته هاى استادش واقدى را تکمیل کند. اما تنظیم و منسجم کردن همه این مطالب توسط خودش مقدور نشد و پس از وفاتش توسط شاگرد مبرّز وى یعنى حسین بن فهم تدوین شد. یعنى کتاب طبقات در واقع توسط ابن فهم تدوین شده است اگر چه محتوا و مطالب آن از ابن سعد است.
جایگاه  و اهمیّت کتاب الطبقات:
این کتاب مهم ترین کتابى است که از قرن دو و سه باقى مانده و بسیارى از مطالب مربوط به سیره نبى اکرم(صلى الله علیه وآله) و اصحاب ایشان، و همچنین بررسى شخصیت هاى مهم اسلام تا زمان خودش را دربر دارد. این کتاب از منابع مهم مورخان وسیره نویسان متاخر از اوست و دانشمندانى مثل بیهقى، ابن اثیر، ذهبى، ابن حجر و دیگران مطالب آن را نقل و بررسى کرده اند. کتاب ابن سعد اهمیت بسزایى در موضوع خود  دارد و علت آن هم تقدم در جامعیت نسبت به سایر کتاب هاى تالیف شده است و اینکه مفصل ترین کتاب در زمینه صحابه شناسى و سیره شناسى مى باشد.

ساختار و روش تدوین کتاب الطبقات الکبری:

در این کتاب اطلاعات فراوانى درباره حدود چهار هزار و دویست و پنجاه شخص که از آغاز اسلام تا دهه چهارم قرن سوم هجرى قمرى سهمى در روایت حدیث داشته اند آمده است. از این تعداد، ششصد نفر زن هستند و بقیه آنها مرد. جلد اول و بیش از نصف جلد دوم آن به پیامبر(ص) اختصاص دارد و سپس به صحابه و تابعین پرداخته است. روش مولف در تالیف طبقات «حدیثى» بوده و حتى جزئى ترین مطالب را با نقل سند ذکر کرده است. هر طبقه از این کتاب تقریباً یک دوره بیست ساله را در بر مى گیرد.
این کتاب در هشت مجلد چاپ شده و جلد نهم آن به عنوان طبقه پنجم به آن افزوده شده است و سه مجلد به عنوان فهرست نیز بر آن ضمیمه شده است.
البته در این کتاب شرح حال عده اى از راویان متاخر از ابن سعد نیز موجود است که نشانه تدوین کتاب توسط شاگردان ابن سعد مى باشد.
مذهب ابن سعد:
ابن سعد که یک سنى مذهب متعصب بوده است در بسیارى از موارد، در شرح حال شخصیت هاى شیعه ونقل وقایع مربوط به شیعه کینه ورزى خود به شیعیان را اظهار کرده است.
کتاب های هم نام الطبقات:
کتاب هایى با عنوان طبقات، فراوان تالیف شده است و اولین آنها توسط واصل بن عطا (م 131ق) بنیانگذار فرقه معتزله تالیف شد که «طبقات اهل العلم و الجهل» نام داشت و حدوداً پانزده کتاب با این عنوان وجود دارد مثل طبقات ابن سلام، طبقات ابن قاضى شهبه، طبقات زبیدى، طبقات ابن المعتزّ و... .