آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

کتاب «المحاسن» که یکی از اصول چهار صدگانه حدیثی شیعه است، توسط یکی از شاگردان امام رضا و امام جواد (علیهما السلام) یعنی ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقی (م 280 ق) در قرن سوم هجری تالیف شده است. این کتاب یکی از مهمترین و ارزشمندترین کتاب‌های حدیثی است که پس از تدوین جوامع روایی ثانوی (یعنی کتب اربعه شیعه) همچنان (البته بخشی از آن) باقی مانده است. این کتاب یکی از منابع بسیار مهم شیخ کلینی، شیخ صدوق، و شیخ طوسی در تدوین و تنظیم کتاب‌های چهارگانه مزبور بوده است و اعتبار آن در ردیف و بلکه بالاتر از کتب اربعه می باشد.

کتاب «المحاسن» که یکی از اصول چهار صدگانه حدیثی شیعه است توسط یکی از شاگردان امام رضا و امام جواد (علیهما السلام) یعنی ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقی (م 280 ق) در قرن سوم هجری تالیف شده است. این کتاب یکی از مهمترین و ارزشمندترین کتاب‌های حدیثی است که پس از تدوین جوامع روایی ثانوی (یعنی کتب اربعه شیعه) همچنان (البته بخشی از آن) باقی مانده است. این کتاب یکی از منابع بسیار مهم شیخ کلینی، شیخ صدوق، و شیخ طوسی در تدوین و تنظیم کتاب‌های چهارگانه مزبور بوده است و اعتبار آن در ردیف و بلکه بالاتر از کتب اربعه می باشد.
برقی که از راویان بسیار مهم و صاحب نام و از اصحاب ویژه ائمه (علیهم السلام) بهره برده، روایات بسیار مهمی را در این کتاب گرد آورده است و به گونه ای آنها را تنظیم کرده که برخی از بخش‌های آن به طور مجزا و مستقل چاپ شده است.
ابواب کتاب محاسن:
او این کتاب را در یک‌ صد کتاب تنظیم و تبویب کرد، اما امروزه به دلیل از میان رفتن بخش عمده آن فقط یازده کتاب از آن باقی مانده است که عبارتند از:
کتاب القرائن، کتاب ثواب الاعمال من المحاسن، کتاب عقاب الاعمال من المحاسن، کتاب الصفوه و النور و الرحمه من المحاسن که درباره شخصیت نبی اکرم (ص) است، کتاب مصابیح الظلم من المحاسن که احادیثی درباره علم و معرفت را در بردارد، کتاب العلل، کتاب السفر من المحاسن، کتاب المآکل من المحاسن، کتاب الماء من المحاسن، کتاب المنافع من المحاسن، وکتاب المرافق من المحاسن.
البته کتاب آداب المعاشره، آداب النفس، الترغیب، و الهدایه نیز به طور مجزا توسط کتابشناسان گزارش شده و به طور مستقل به چاپ رسیده است و حتی تفسیربرقی با تکیه بر بخش تفسیری این کتاب تدوین و تنظیم شده است.
قابل ذکر است که فهرست کاملی از کتاب‌ ها و اجزای المحاسن توسط نجاشی در کتاب رجال او آمده است

اعتبار کتاب «المحاسن»:
برقی در ابتدای هر کتاب فهرست اجمالی از عناوین ابوابی را که در هر کتاب آورده است بیان کرده و در ذیل هر باب احادیثی را به صورت مستند نقل کرده است و چون مشیخه و سلسله سند های او در این کتاب روشن است، تقریباً هیچ حدیث مرسلی در آن وجود ندارد و همه آنها را مستقیماً یا با واسطه های اندک از طریق اساتید روایات خودش از ائمه علیهم السلام نقل کرده است.
او با تدوین این کتاب حدیثی از محو شدن بسیاری از روایات اهل بیت پیغمبر (علیهم السلام) جلوگیری کرده و آنها را برای آیندگان به ارمغان گذاشته است.
این کتاب نخستین کتاب جامع روایات اهل بیت (علیهم السلام) است که امروزه در دست می باشد.