پاسخ اجمالی:
در احاديث اسلامى از «جُبن و ترس» نکوهش بسیاری شده است؛ مانند: انسان با ايمان نه ترسوست و نه حريص و نه بخيل، ترس و حرص و بُخل، صفات زشتى هستند كه در سوء ظن به خداوند سبحان خلاصه مى شود، هرگز با انسان ترسو مشورت نكن؛ چرا كه تو را از كارهاى مهم باز مى دارد و موضوعات كوچك را در نظر تو بزرگ جلوه مى دهد و ...
پاسخ تفصیلی:
در احاديث اسلامى نكوهش از «جُبن و ترس» اين رذيله اخلاقى بازتاب گسترده اى دارد از جمله:
1. امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد: «لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ جَبَاناً وَ لَا حَريِصاً وَ لَا شَحِيحاً»(1)؛ (انسان با ايمان نه ترسوست و نه حريص و نه بخيل!). از اين تعبير به خوبى استفاده مى شود كه «ترس» و «حرص» و «بُخل» با روح ايمان سازگار نيست؛ چرا كه مؤمن، متّكى به خداست و آن كس كه چنين تكيه گاهى دارد ترسى به خود راه نمى دهد و نه بخيل و حريص است؛ زيرا او به فضل و كرم الهى اميدوار مى باشد و با اين حال حرص و بُخلى به او راه نمى يابد.
2. در حديث ديگرى از اميرمؤمنان علي(عليه السلام) مى خوانيم: «الْجُبْنُ وَ الْحِرْصُ وَ الْبُخْلُ غَرَائِزُ سُوءٍ يَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّهِ سُبْحَانَهُ»(2)؛ (ترس و حرص و بُخل، صفات زشتى هستند كه در سوء ظن به خداوند سبحان خلاصه مى شود!). اين حديث توضيح ديگرى است بر آنچه در حديث بالا آمد و ريشه اصلى اين صفات رذيله را تبيين مى كند.
3. اميرمؤمنان علي(عليه السلام) دوستان خود را از مشورت با افراد ترسو نهى مى كند، چرا كه ترس آنها از آفات مشورت است. مى فرمايد: «لَا تُشْرِكَنَّ فِى رَأْيِكَ جَبَاناً يُضَعِّفُكَ عَنِ الْامْرِ وَ يُعَظِّمُ عَلَيْكَ مَا لَيْسَ بِعَظِيمٍ»(3)؛ (هرگز با انسان ترسو مشورت نكن؛ چرا كه تو را از كارهاى مهم باز مى دارد و موضوعات كوچك را در نظر تو بزرگ جلوه مى دهد!). همين معنى در عهدنامه مالك اشتر به شكل ديگرى مطرح شده است، امام(عليه السلام) مالك را از مشورت با بخيلان و ترسوها و حريصان نهى مى كند.(4)
4. اين موضوع به قدرى مهم است كه در حديثى از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) مى خوانيم كه دستور مى داد افراد ترسو در جنگ هاى اسلامى شركت نكنند (مبادا مايه تضعيف روحيّه ديگران بشوند) مى فرمايد: «مَنْ احَسَّ مِنْ نَفْسِهِ جُبْناً فَلَا يَغْزُ»؛ (كسى كه در خود ترسى احساس مى كند در جنگ شركت نكند!).
5. در حديث ديگرى امام اميرمؤمنان(عليه السلام) حديث بالا را شكافته و با صراحت مى گويد: «لَا يَحِلُّ لِلْجَبَانِ اَنْ يَغْزُو، لِانَّهُ يَنْهَزِمُ سَريِعاً وَ لَكِنْ لِيَنْظُرَ مَا كَانَ يُريِدُ اَنْ يَغْزُوَ بِهِ فَلْيُجَهِّز بِهِ غَيْرَهُ»(5)؛ (جايز نيست افراد ترسو در جنگ شركت كنند چرا كه به سرعت فرار مى كنند [و مايه تضعيف ديگران مى شوند] ولى لازم است سلاح و تجهيزات خود را در اختيار ديگران قرار دهند).(6)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.