آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

يكى از پيامدهاى شوم «تكبّر»، محروم شدن از علم و دانش است؛ زيرا اشخاص متكبّر به آسانى حاضر نمى‏ شوند حتی بهترين علوم و دانشها و حكمت‏ها را از افراد هم‏رديف و يا زيردست خود بپذيرند. در واقع آنها علوم و دانش هایی را قبول دارند که از فکر خودشان بجوشد و صفت کبر، اجازه چنین چیزی را به آن ها نمی دهد.

يكى از پيامدهاى شوم «تكبّر»، محروم شدن از علم و دانش است؛ زيرا انسان وقتى به حقيقت علم و دانش مى‏ رسد كه آن را در هر جا و نزد هر كس ببيند همچون گوهر گمشده‏ اى بربايد، حال آنكه اشخاص متكبّر به آسانى حاضر نمى‏ شوند بهترين علوم و دانشها و برترين و والاترين حكمت‏ها را از افراد هم‏رديف و يا زير دست خود بپذيرند.
آنها علوم و دانش هايى را قبول دارند كه از فكر خودشان بجوشد؛ در حالى كه صفت كبر و غرور اجازه چنین چیزی را به آنها نمى‏ دهد، به همين دليل در حديث معروف «هشام بن حكم» از امام كاظم(عليه السلام) مى‏ خوانيم: «اِنَّ الزَّرْعَ يَنْبُتُ فِى السَّهْلِ وَ لَا يَنْبُتُ فِى الصَّفَا فَكَذَلِكَ الْحِكْمَةُ تَعْمُرُ فِى قَلْبِ الْمُتوَاضِعِ وَ لَا تَعْمُرُ فِى قَلْبِ الْمُتَكَبِّرِ الْجَبَّارِ، لِاَنَّ اللَّهَ جَعَلَ التَّوَاضُعَ آلَةَ الْعَقْلِ وَ جَعَلَ التَّكَبُّرَ مِنْ آلَةِ الْجَهْلِ!»؛ (زراعت در زمينهاى نرم و هموار مى‏ رويد و روى سنگهاى سخت هرگز رويش ندارد، همين گونه دانش و حكمت در قلب انسان متواضع رويش دارد و قلب متكبّر جبّار هرگز آباد نمى‏ گردد؛ زيرا خداوند تواضع را وسيله عقل و تكبّر را از ابزار جهل قرار داده است!).(1)،(2)