آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در سوره مائده در خصوص «تكبر» قوم یهود چنین می فرماید: «به یقین یهود و مشرکان را دشمن ترین مردم نسبت به مومنان خواهی یافت و نزدیک ترین آن ها را از نظر دوستی و محبت به مؤمنان کسانی می یابی که می گویند ما نصرانی هستیم». سپس به دلیل تفاوت قوم نصاري و يهود اشاره کرده و می فرماید: «این به خاطر آن است که در میان مسیحیان افرادی دانشمند و تارک دنیا هستند که تکبر نمی ورزند». از این تعبیر مي فهميم که یکی از عوامل اصلی عداوت یهود نسبت به اهل ایمان بر خلاف مسیحیان تکبر و استکبار آنان بوده است.

قرآن در آيه 82 سوره مائده، درباره قوم حضرت عيسى بن مريم(عليه السلام) و تفاوت ميان آنها با قوم يهود مى‏ فرمايد: «لَتَجِدَنَّ اَشَدَّ النّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَ الَّذِينَ اشْرَكُوا وَ لَتَجِدَنَّ اَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ قَالُوا اِنَّا نَصَارى‏ ذَلِكَ بِاَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَ رُهْبَاناً وَ اَنَّهُمْ لَايَسْتَكْبِرُونَ»؛ (به يقين يهود و مشركان را دشمن‏ ترين مردم نسبت به مؤمنان خواهى يافت و نزديكترين آنها را از نظر دوستى و محبّت به مؤمنان كسانى مى‏ يابى كه مى‏ گويند ما نصرانى هستيم). سپس به دليل و علّت اين تفاوت اشاره كرده، مى‏ فرمايد: «ذَلِكَ بِاَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَ رُهْبَاناً وَ اَنَّهُمْ لَايَسْتَكْبِرُونَ»؛ (اين به خاطر آن است كه در ميان آنها [مسيحيان] افرادى دانشمند و تارك دنيا، هستند و آنان تكبّر نمى‏ ورزند).
از اين تعبير به خوبى روشن مى‏ شود كه يكى از عوامل اصلى عداوت يهود نسبت به اهل ايمان تكبّر و استكبار آنان بود، در حالى كه يكى از دلايل محبّت گروهى از نصارى نسبت به اهل ايمان عدم استكبار آنها بود. افراد مستكبر خواهان اين هستند كه ديگران در مقابل آنها ذليل و حقير و فقير و ناتوان باشند، به همين دليل اگر آنان از نعمتى برخوردار شوند به عداوت و ستيز با آنان برمى‏ خيزند، آرى «استكبار» سبب «حسد» و «كينه» و «عداوت» مى‏ شود.
درست است كه اين سخن درباره همه نصارى نيست؛ بلكه بيشتر ناظر به نجاشى و قوم او در حبشه است كه از مسلمانان مهاجر استقبال كردند و به توطئه‏ ها و وسوسه‏ هاى نمايندگان قريش بر ضد آنان وقعى ننهادند و همين امر سبب شد كه مسلمانان پناهگاهى مطمئن در سرزمين حبشه براى خود يافتند و خود را از شرّ مشركان قريش - كه سخت كينه ‏توز بودند - حفظ كردند، ولى به هر حال اين آيه نشان مى‏ دهد كه استكبار خمير مايه‏ عداوت و دشمنى با حق و پيروان حق است؛ در حالى كه تواضع مايه محبّت و دوستى و خضوع در برابر حق و پيروان حق است.(1)