پاسخ اجمالی:
امام صادق(ع) در جمع عدّه‌اى از شيعيانش فرمودند: «اى شيعيان ما! آبرو و زينت ما باشيد و باعث ننگ و بى‌آبرويى ما نباشيد، با مردم خوب صحبت كنيد، زبانتان را حفظ كنيد و از حرف‌هاى اضافى و زشت بپرهيزيد». يعنى به گونه‌اى باشيد كه وقتى مردم شما را مى‌بينند به صاحبان آن مكتب درود فرستاده و بگويند آفرين بر كسانى كه شما را اين چنين تربيت كرده‌اند.
پاسخ تفصیلی:
امام صادق(عليه السلام) در جمع عدّه‌اى از شيعيانش آنان را مورد خطاب قرار دادند و در حديثي چنين فرمودند: «مَعَاشِرَ الشِّيعَةِ كُونُوا لَنَا زَيْناً وَ لاَتَكُونُوا عَلَيْنَا شَيْناً قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَكُمْ وَ كُفُّوهَا عَنِ الفُضُولِ وَ قُبْحِ القُولِ»؛(1)؛ (اى شيعيان ما! آبرو و زينت ما باشيد و باعث ننگ و بى آبرويى ما نباشيد، با مردم خوب صحبت كنيد، زبانتان را حفظ كنيد و از حرف‌هاى اضافى و زشت بپرهيزيد).
شرح حديث:
امام صادق(عليه السلام) در اين حديث، يك قاعده كلّى را بيان مى‌كند. حضرت مى‌فرمايد: اى شيعيان با اعمال خود باعث بى‌آبرويى ما فرزندان پيغمبر(صلى الله عليه و آله و سلم) نشويد؛ يعنى به گونه‌اى باشيد كه وقتى مردم شما را مى‌بينند به صاحبان آن مكتب درود فرستاده و بگويند آفرين بر كسانى كه شما را تربيت كرده‌اند. سپس حضرت روى مصداق خاص انگشت مى‌گذارند كه زبان است.
علماى علم اخلاق مى‌گويند در سير و سلوك الى الله، اوّلين عضوى كه بايد اصلاح شود زبان است و تا زبان اصلاح نشود دل پاك نمى‌گردد. زبان، كليد تمام وجود انسان است به طورى كه انسان‌ها را از زبان‌شان مى‌توان شناخت. امام(عليه السلام) مى‌فرمايد: «اِخْتَبِروهُمْ بِصِدْقِ الحَدِيثِ» وقتى خواستيد مردم را امتحان كنيد، ببينيد راست مى‌گويند يا دروغ. اگر زبان قفل و بست داشته باشد، روى حساب و كتاب صحبت كرده و در آنچه كه مى‌گويد دقّت مى‌كند.
يكى از طرق حفظ زبان، عمل به دستور امام صادق(عليه السلام) در آخر روايت است كه مى‌فرمايد: «كُفُّوهَا عَنِ الْفُضُولِ» يعنى زياد صحبت نكنيد. پنج چيز است كه هر ناقصى را كامل مى‌كند و شاعر چه خوب در اين بيت آنها را جمع كرده است:
صمت و صوم جوع و سَحَر و عزلت و ذكرى به دوام *** ناتمامان جهان را كند اين پنج تمام
در واقع اگر كسى اين امور را رعايت كند به قرب الى الله مى‌رسد كه اوّلين آن صُمت؛ يعنى سكوت و كم سخن گفتن است. صُمت به اين معنا نيست كه اصلاً صحبت نكند؛ بلكه به اين معناست كه از حرف‌هاى اضافى و زشت و ناپسند بپرهيزد.(2)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.